Ambloari. Glac’har. Azreg. Rec’h. Niñv. Doan. Kalonad. Anwazh. Poan... puilh ha pinvidik truezus hon yezh evit merkañ...
En tu-hont d’un emsav lennegel e voe Gwalarn. Ul lec’h prederiañ, ul lec’h da reiñ loc’h da gomprenezon hon...
Merc’hed Gwalarn ? Ar goulenn zo diaes. Ya, en pelec’h emaint ? Un nebeud anvioù zo, met kont anvioù ar baotred zo...
Imramiñ gant Gwalarniz. Da heul an imramer meur a oa eus Maodez Glanndour. Taranadenn krouidigezh Gwalarn he devoa...
Ekosistem hon lennegezh. Ekosistem, ur ger a-bouez. Drezañ e welomp penaos hon lennegezh zo harpet, savet war un...
Lennegezh an dieubidigezh. Galloud al lennegezh. Moarvat, met n’eo ket eus n’eus forzh petore lennegezh zo anv, unan...
A-wezhioù. Ya, a-wezhioù e oar tonkadoù zo gwidilañ ha kroaziañ dibaouez kement ha reiñ pennadoù meritet mat da...
Porzh. Kaeoù. Dokoù. Hunvre. Beajiñ. Gwirvoud. Memor. Hiraezh.Sed aze un aridennad gerioù da skeudennaouiñ toull ar...
E koun DiviUr bliziennoù bennak, en kreiz un devezh gouañv dindan pouez koumoul teñval Treger Vras, e oamp bet, me...
1925. Ur bloavezh a voe en kreiz stokadenn veur ar vemor, hini ar bed kozh ouzh ar bed nevez a-boan diwanet, hini ar...
Kemenn... Pan varve unan bennak... Mont da gemenn ([mõn də djemεn] a veze lâret). D’ar c’houlz-se, ur c’houlz koshoc’h evit hon c’houlz, ne oa ket eus ar pellgomz hezoug, na deus internet ! Ha pan veze bet ret ober gant ar c’hazetennoù e oa ret kaout pasianted an devezhioù embann !
Kregiñ a ra ar mizioù du gant an dibunadegoù dirak bezioù tud ar familh, dirak bezioù tud tost dimp, dirak bezioù mignoned pe mignonezed. En taol-mañ ne roin nemet ur barzhoneg skrivet pell zo, en-tro 1900 pe se, gant ur beleg, Yann-Vari Gwazdoue, bet ganet en Rospezh en 1871 ha marvet en Plistin en 1938.From, trivliadennoù un den dirak ur bez, hag an den-se a c’hall bezañ n’eus forzh piv ac’hanomp gant e c’hlac’har, e hiraezh, e garantez pe e garantezioù, e bedennoù kristen pe e-maez kement...
Etre Tregeriz hag an Aotroù Erwan Helovri a Gervarzhin zo ur gompagnunelezh dibaouez ha divrall abaoe un eizh kantved bennaket. Badezet pe divadez an dud, n’eus forzh. An Aotroù Erwan zo en hon buhezioù, e stumm pe stumm. E anv memes zo unan eus ar reoù roet kalzik d’an dud ha se pelloc’h evit Treger : Erwan hag Ezwan, Ewan hag Iwan, Youn ha Youenn, Eozen hep kontañ If, hag an If aet peurliesañ da Nif ! Ha marteze un Ewen bennak. Ha gant an dibenn -ig e c’haller doublañ ar gont : toket brav...
Ar festoù-noz ! Ma zo ur merk pouezus en hon c’hevredigezh a herie eo ar festoù-noz. Na lârit ket ar fest-noz zo un elfenn eus hon sevenadur, met ar festoù-noz zo un elfenn eus hon sevenadur ! Re soñj am eus eus ur c’helenner skol-veur o c’houlenn pervezh gant unan eus e studierien da geñver un arnodenn dre gomz bennak : « Komz din eus ar fest-noz ». Egile o respont kenkent : « Met petore fest-noz avat ? ».
Petra dalvez ar ger gwalarn ? Talvezout a ra : Roud-avel lec’hiet keit-ha-keit diouzh ar c’hornôg ha diouzh an norzh. Emañ an avel o tont eus ar gwalarn. Gwalarn a zo ivez anv ur gelaouenn lennegel embannet ha renet gant Roparz Hemon adalek 1925. Lidet ’vo 100 vloaz krouidigezh Gwalarn eta e 2025 ha savet moarvat ur bern traoù evit kounaat eus al labour ramzel savet gant mignoned Gwalarn ha derc’hel soñj eus ar spered. Bras-tre eo bet pouez ha levezon Gwalarn e buhez hon yezh.
Un testeni fromus zo bet distaget er sadorn all, en Arc’hantred-ar-Genkiz (nepell diouzh Gwitreg), en penn-pellañ ar vro war-du ar reter, ha se gant Riwanon Kervella. Bet eo bet mouezh he zad-iou-kozh bet en glec’h meur a viz e kamp heugus Conlie, Kerfank. Kement-se a oa er gouañv 1870-1871. Re vrudet eo istor Conlie evit bezañ adkontet amañ. Nann, re vrudet. War-bouez un munud bennaket marteze ?
N’eus ket toulladoù tud o c’hoût zo bet skrivet ul lodenn, ha bihan e vefe, eus istor ar brezhoneg etre Louaneg ha Perwenan. Evel just n’omp ket pell diouzh Landreger ken brudet abalamour d’ar C’hatolikon. Ul lodennig...
Un tri-ugent bloaz zo, marteze muioc’h em boa klevet unan kozh-tiar eus hon anaoudegezh en tu da Blaniel, bet o tispenn e ene, e wad, e yaouankiz, e c’hoanag en fozioù fankek norzh ar Frañs, o tisplegañ din : « Ma faotr bihan, emezañ, klev mat penaos em boa graet anaoudegezh gant tri dra pan oamp du-hont, er fozioù gleb, en tu all da vro al latar. Da lâret eo deskiñ penaos ar brezel zo un heug, deskiñ petra eo ur fourchetez... ha deskiñ petra eo ar gwin ruz ».
Ordin e lenner zo div yezh en Breizh : ar brezhoneg hag ar gallo (gallaoueg eme lod). Met petore skeudenn eo se ? Fin, arabat ankouaat ar galleg ! Hennezh zo diazezet mat ha goût a oar mat petra eo kadoniezh ar goukoug ! Lec’h na gleved nemet brezhoneg pan oamp tud vunut, ne glever mui nemet galleg... Ma, an araokadur eme lod. Din-me n’eo ket avat.
En XVIIIvet kantved zo c’hoarvezet traoù divoutin evit lod dioute, souezhus evit lod all, ur c’hantved a welo fin ar renad kozh beuzet en diwanerezh an demokratelezh badezet gant ar gwad tevañ tennet diouzh goûgoù kablus evel digablus. Kantved ar Sklêrijenn a vez graet eus ar c’hantved-se : ur bed skiantel leun a virvilh en servij ar mennozhioù nevez, koulz war dachenn an istor, pe ar brederouriezh, ar skiantoù, holl gwitibunan.
