Gwalarn, un emsav lennegel

Perak ?

« Kempennet e oa bet ar yezh unvan gant F. Vallee, Meven Mordiern hag E. Ernault. Gwalarn a voe ar gelaouenn gentañ oc’h ober a-zevri gant ar yezh unvan-se hag ouzh he lakaat da drec’hiñ. Hep Gwalarn e vije chomet aner labour tadoù ar yezh lennegel arnevez. Ober a reas muioc’h c’hoazh : dre dostaat kammed-ha-kammed ar yezh unvan ouzh ar

gwenedeg ar rannyezh chomet er-maez eus “Emgleo ar skrivagnerion”, e kasas ar brezhoneg d’e beurunvanidigezh. E kavell Gwalarn enta ez eus bet ganet ur yezh stad. »

Petra ’oa spered Gwalarn ?

« Krouiñ ul lennegezh e brezhoneg par d’al lennegezhioù all er bed a felle da re Walarn ober.

Gant ar strolladig bodet gant Roparz Hemon (Youenn Drezen, Abeozen, Frañsez Vallée, Kerverzioù, Yann-Eozen Jarl…) e teuas ar brezhoneg da vezañ benveg al linkañ mennozhioù hag ar c’hizidikañ trivliadoù.

Tu a oa a-benn ar fin da sevel oberennoù par d’ar re a vleunie er yezhoù all a sevenadurezh.

Skridoù kenedus a oa bet savet a-ziagent e brezhoneg moarvat, hogen kondaonet e oa bet ar skrivagnerien gant skorted ha diasurded o yezh d’ar berranal spered : bac’het e vanent en talvoudoù lec’hel.

Krouerez al lennegezh vroadel vrezhon arnevez e voe Gwalarn. »

Digor war ar bed ?

« Me ’garfe gwelout Breizh o vont war hentoù ar bed, goustad, war droad evel ur pirc’hirin », a skrive Roparz Hemon. Ha gant Gwalarn e voe degaset da Vreizhiz teñzor al lennegezhioù estren, broudet an emskiantidi da zeskiñ

yezhoù, desket dezho benveg an divizoù bedel, an esperanteg, ha displeget he dlead, n’eo ket e-keñver Bro-C’hall, met e-keñver ar C’hornôg, heg e-keñver Europa, e-keñver ar bed a-bezh… : mare an etrevroadelezh eo bet mare

Gwalarn… »

Ha bremañ ?

E-giz ma c’hoarvez alies gant pep luskad lennegel pe arzel a bouez en deus bet Gwalarn diskibien hag o deus adkroget gant an erv goude marv ar gelaouenn Gwalarn gant an niverenn 165 ha reuz-bras fin ar brezel. Tir na N-óg, Kened, Al Liamm, daoust d’an diaesterioù a voe krouet gant tud yaouank strewet e pep korn eus Breizh hag e Pariz diouzhtu goude an eil brezel bed.

Buan-tre e voe komprenet ganto e oa dav dezho en em glevout hag un titl nemetken a voe dalc’het : Al Liamm. Kenderc’hel a ra ar gelaouenn e hent hiziv-an-deiz bepred oc’h implijout ar skritur beurunvan hag oc’h embann

skridoù ha levrioù a lennegezh. Kelaouennoù all pe tiez embann nevesoc’h a zo ivez o klask mont war roudoù Gwalarn evel Aber da skouer, Al Lanv gant e gelaouenn hag e levrioù, An Alarc’h, Mouladurioù Hor Yezh, Skrid…

Spered Gwalarn a gendalc’h eta da virviñ, 100 vloaz goude krouidigezh ar gelaouenn-blein gant Roparz Hemon e 1925.