Alarc’h tramor Teodor. Elerc’h enezeg Maodez. Elerc’h An Cúil Gwilherm. Elerc’h Kouc’houlin hag Emer Roparz : « An...
Lenn hag adlenn. Diaes eo chom hep ober : skridoù a blij dimp, a blij dimp a-hed ar wezh, skridoù nevez pe nevez...
« Pa oa c’hoazh ur bugelig lostennek, hag en e amzer ne vezed ket bragezet ken abred ha bremañ, e felle dezhañ mont...
Barzhonegoù. Romantoù. Pezhioù-c’hoari. Danevelloù. Sed aze geriennoù, en mesk reoù all, anavezet da envel bravigoù,...
Ramzed. Kaoured. Ramzed ha kaoured kounnaret. Kounnaret ha marnaoniet. En andon hon lennegezh vodern. Hepte ne vije...
Krouiñ. Adkrouiñ. Gwalarniñ. Ha klask. Klask war-lerc’h ar pezh a ra hon identelezh. Ha rentañ an elfennoù-se d’ar...
« Emaomp o vont da c’houlenn kalz digant hon lennerien. Evit ar brezhoneg eo, hag evit Breizh. Labourioù a-bouez hon...
Ramzed. Ramzed marnaonet. Hag ar ramz meur a oa eus Tangi Malmanche a oa an hini marnaonetañ. Gwalarnad ? War ar...
Preder an amzer dazont. Dazont ar vrezhonegerien, dazont o yezh, dazont o ene, dazont o sell war ar bed, dazont o...
Klaselezh ar yezh, klaselezh al lennegezh. Ene ar yezh, ene al lennegezh. Hag an arz, ene an arz. Penaos mont hebiou...
« Ne gavan tamm ebet plijus gwelout kleuzioù va Bro / - Framm ha stern ar Broioù Kelt, - / Razhet didruez ha diskiant », a skrive Añjela Duval e 1967. Herie an dez e skrivfe kemend-all, marteze gant un tamm spi bennak en he gerioù ?
Souezhet e vo lod gant an titl roet d’ar gronikenn-mañ !Amañ zo anv eus hengounioù pobl a-gozh etre an daou du eus Mor-Breizh. Hon hendadoù a grede, betek n’eus ket keit all c’hoazh, e oa buhezioù war buhezioù pe c’hoazh ganedigezhioù goude ganedigezhioù ! Un tamm displegañ memes tra : en un nebeud skridoù kozh, e Kembre, e kaver tud bet o cheñch stumm dre ma oant tud bet tapet perzhioù hud, e mod pe vod. E Breizh eo er c’hontadennoù e kaver seurt reoù, ur wezh c’hoazh.
E-touez al loened, hag e-touez ar pesked zo unan a vez doujet muioc’h evit ar reoù all : an eog. Sebezus an doujañs zo evitañ. Sebezus hag anat, koulskoude. Hervez ar Gelted kozh e oa an eog (ar somon evit lod) unan eus loened koshañ ar bed, asambles gant ar vran...
Aodoù Treger. Mil brudet aod ar vein ruz tro-dro da Berroz. Un aod evit ar c’hartennoù-post, un aod aloubet gant kenkizoù a-bep seurt, pe penaos e vez adimplijet tiez bihan an dud vunut a-wezhall. Daoust da se e talc’h mogidell ar vemor da sevel druz. Ur vemor sevenadurel, lennegel, na weler ket,na glever ket ?
« Ya, Chêl, ar pez divergont a igreker koz... Goût a oar miñsonardi gant i glank ?... Diori e vorn d’ober caymanded ganimp ! N’eus nemet tunodou miñson gant i jes. Ret eo e vefe remenet i jes bua Kanbre, pe a nefe bet eun tok pilon ; nemet aet a vefe i jes dinann palhplun dê Lañsogne, da gargañ penton i jes a zousilh-tan pe a Woad-ouc’h..."
A-bell zo zo bet lavaredoù (dictons) diwar-benn al loened, pe e vefent gouez pe e vefent eus ar menaj. Lod zo o tiskouez petra eo al loened, met lod all, niverus mat a diskouez petra eo... an dud !
Gwerz ha karantez drouk a vo en taol-mañ, gant ur werz savet kalz war-lerc’h ar reoù dastumet hamiret e levrioù pe e mediaouegoù zo (evel reoù Dastum). Unan eus perzhioù ar gwerzioù zo diskouezdarvoudoù bet, echuet fall peurliesañ. En dastumadennoù gant Kervarker pe an Uhel e vez anv eusmuntroù, eus merc’hed gwallet ha labezet...
« Ac’h ! An divinadennoù pan oamp bugale ! O dibunañ dre’n eñvor a ouiemp ober kalz gwelloc’h evit hon c’hentelioù pe hon c’hatekiz.Pebezh plijadur e oa dimp lakaat hon speredoù da guriuziñ gant an enigm diwezhañ bet desket en noz a-raok e korn an oaled hag ivez lakaat hon c’hamaraded da vamañ gant hon gouiziegezh nevez ..!"
Ur studier gwall yaouank e oan d’ar 17 a viz gwengolo 1981. En deiz-se e oa bet Robert Badinter otifenn e lezenn hag a ranke freuziñ ar gondaonidigezh d’ar marv. Kondaoniñ unan d’ar marv a oakondaoniñ anezhañ da vezañ troc’het e daou damm : e lakaat da bignat war ar chafod, en em astennwarnañ ha gortoz diskenn al laonenn yen ha marvel, ha se en ur porzh karc’har teñval.
Gwerz ha karantez a oa bet gwelet er wezh all. En taol-mañ eo ur werz hervez renkamant an Uhel hag a zo kinniget amañ : Gwerz lestr ar Porzh-Gwenn, ur werz o kontañ darvoudoù kriz. Ur werz dastumet en 1836, met gant darvoudoù o kas ac’hanomp d’an XVIIIvet kantved moarvat, marteze koshoc’h.
