Brezhoneg Bear
Brezhoneg Bear war Internet: Le breton de Bégard sur Internet
www.brezhonegbrovear.bzh
Blog
Catalogue de Noël 2015
Le catalogue de Noël, Keleier an embann n°19, est arrivé: on y trouvera toutes les nouveautés ainsi qu'une sélection d'ouvrages à prix très réduits.
Tarifs valables jusqu'au 31 janvier 2016. Paiement par chèque uniquement. Veuillez nous contacter pour les commandes depuis l'étranger.
Istor Iwerzhon evit an holl
Pennad klok bet embannet en Al Lanv n°135 - Here 2015
(...)
XVI - Drouk-berzh O’Connell.
An naonegezh vras (1845-1848)War-lerc’h se, O’Connell, bet anvet da gannad, a gendalc’has start, e Kambr ar C’humunioù, da stourm evit e vro. War-dro 1840 ez adkrogas gant e brezegennoù hag e vodadegoù en Iwerzhon evit terriñ an unaniezh gant Bro-Saoz. Taol gwenn a reas ar wech-mañ. Dilezet gant yaouankiz Iwerzhon, taolet e prizon gant ar Saozon, klañv ha skuizh, e varvas en Itali e 1847.
Kresket en doa pobladur Iwerzhon, betek dont, e 1840, da vezañ tremen 8.000.000 a dud. Kouerien oant evit an darn vuiañ, paour-meurbet. Evel er c’hantved a-raok, n’o doa da voued, koulz lavaret, nemet avaloù-douar. E 1845 e voe fall ar bloavezhiad, gwashoc’h c’hoazh e 1846. Un naonegezh vras, seurt n’oa bet gwelet biskoazh, a skignas neuze dre ar vro. E-lec’h reiñ skoazell diouzhtu, e kollas gouarnamant Bro-Saoz kalz amzer oc’h en em c’houlenn petra ober. E-keit-se e varve Iwerzhoniz a-vil-vern.
E 1846 e tarzhas ar vosenn. Eus pep korn eus ar bed, eus ar Stadoù-Unanet dreist-holl, e voe kaset boued. Hogen re ziwezhat. E 1848, ma voe trec’het en diwezh ar walenn, ouzhpenn 500.000, 1.000.000 a dud marteze, a oa marv. Kalz a oa tec’het d’an Amerik, ha diwar neuze e teuas boas tud Iwerzhon da zilezel o bro da vont d’ar bed nevez. Ne chome en Iwerzhon, e 1850, nemet 6.500.000 den. (...)
Prix Xavier de Langlais 2015
Le Prix Xavier de Langlais 2015 a été remis à Nolwenn Korbell, pour les paroles de ses chansons.
Le prix de la nouvelle en langue bretonne 2015 (remis par la Mairie de Carhaix) revient lui à Lan Tangi, pour sa nouvelle "Ar bromesa" (la promesse).
Félicitations aux deux lauréats.
(© Tudu Huon pour la photo)
Yann-Bêr ar c’hontroller SNCF
Pennad klok bet embannet en Al Liamm n°410 - Mai-Juin 2015.
Yann-Bêr ar c’hontroller SNCF gant Jil Penneg
Yann-Bêr a oa kontroller en SNCF abaoe ouzhpenn ugent vloaz bremañ. Ne ouie ket c’hoazh penaos e oa en em gavet d’ober ar vicher-se. N’eo ket sur e oa graet evit ober se. E gwirionez ne oa ket gouest ar paotr da vezañ drouk. Rankout a rae teurel evezh ha chom seven, an dra-se zo sur. Ahel gentañ ar vicher a oa bezañ seven, ha leuskel un tamm hed etre ar gontrollerien hag ar veajourien. N’haller ket reiñ un dell-gastiz d’unan ho peus toullet kaoz gantañ betek re dres ur vunutenn a-raok. C’hoarvezet e oa bet gantañ e penn kentañ tout ha ne oa ket deut a-benn da reiñ un dellgastiz d’ur plac’h yaouank a oa o veajiñ hep bilhed. Anavezet he doa anezhañ pa oant bet o chom er memes kêriadenn. Met seurt traoù ne c’hoarvezont ket alies.
Neuze chom sonn war e zivesker a ranke ar c’hontroller ober. Bezañ seven, mousc’hoarzhus met pas re memes tra. Arabat d’an dud soñjal e c’hellont ober forzh petra e-barzh an tren ! Buhez Yann-Bêr e oa an trenioù. Ken boas e oa da (...)Kervarker
Il y a 200 ans, le 7 juillet 1815, naissait Théodore Hersart de La Villemarqué Kervarker, auteur du Barzhaz Breizh, recueil de chants populaires. Redécouvrez cet ouvrage de référence au éditions Mouladurioù Hor Yezh.
Hervez va zad-kozh
Pennad klok bet embannet en Al Lanv n°134 - Mae 2015
Danevell savet gant Jarl Priel, dramaour, 1885-1965. Dornskrid adkavet e-touez e baperioù gant F. Kervella, eus Roazhon. Embannet er gelaouenn Skrid, niverenn 37.
Pell amzer a zo tremenet abaoe, dek ha pevarugent vloaz da nebeutañ, peogwir va zad kozh a oa neuze ur beg-melen, ur maltouter yaouank flamm. Bez’ ez eus en hor c’horn-bro ul lanneg vras ha digenvez, — lanneg ar Roc’h Ruz e vez graet diouti —, mann nemet brug, lann, balan ha spern ne gresk eno ha ne dalv ket zoken ar boan da gas ar saout da beuriñ en dachenn veinek-se. Bremañ ne van netra en e lec’h, nemet ur pikol bern mein, un dosenn hanterguzhet dindan al linad, an drez ha louzaouenn an tign, met gwechall e weled a-us d’an aber, war ribl an tornaod, dismantroù ur c’hastell. Den ebet er barrez, nemet marteze ar person hag ar skolaer, ne ouie pegoulz ez oa bet savet an ti-meur-se, nag abaoe pegeit e krogas da gouezhañ en e boull. Diouzh ar vrud a rede war-dro, gwelet e veze a-wechoù gouloù o lugerniñ e toull ar prenestroù hag an dorojoù, klevet e veze hirvoudoù ha youc’hadennoù euzhus o tont eus ar c’hambroù hep toenn na solier. Dre-se, a-dal ma tigore an noz, ha zoken war greiz an deiz, pa tigouezhe d’an amzer latariñ, evel ma c’hoarvez ken alies e-tal an aod, den ne grede tostaat d’al lanneg. En ur ger, tasmantet ec’h oa kastell ar Roc’h Ruz, hervez ma zad-kozh.
Darn all, tud diaviz a-walc’h, a heje o skoaz : floderion, emezo, a dle en em vodañ eno pa vez teñval-sac’h hag a-ratozh e c’hoariont ar seurt troioù-kamm evit ober d’ar genaoueien pellaat gant aon rak aotronez ar c’hastell aet, pell ’zo, da
anaon. C’hoarzhin outañ e-unan a rae va zad-kozh, rak tanav daonet ec’h oa e fri ha berviñ a rae gant ar c’hoant da sevel uheloc’h e karg. Mont a reas e-kerzh an hañv d’al lanneg da serr-noz, ha gant kalz a vec’h e teuas d’en em silañ e-barzh
ar c’hastell, rak ne luc’he na loar na stered e bolz an neñvoù. Kaset en doa gantañ ur c’horn bara hag un drailhenn kig-sall da derriñ e naon mar bije ret, hag ivez ur vuredad hini kreñv, rak plijout a rae dezhañ ober gwech-ha-gwech-all un tammig revrad. « Chom a rin war-c’hed, emezañ, ken na tarzho an deiz ha mar fell d’ar floderion dont amañ, raktal e tapin krog en o c’habiez. Diwar an taol, meulet e vin gant ar c’habiten hag e-tailh ec’h on da vezañ anvet da vrigader a-raok d’am zro. An deiz-se ’vat, ec’h ayo kaol er soubenn !... ». En e gluch edo a-dreñv d’un torkad brulu ha troell diwanet en un toull er voger ha lonkañ a rae ur wech an amzer un dakenn hini kreñv war zigarez kalonekaat, rak a-bouez klevout meur a dra endro dezhañ e teue da santout goradoù merion en peb loer. A daol krenn, yudal a rae an aezhenn a-dreuz ar prenestroù hep stern na gwerinier ; logod-dall a darnije a-us d’e benn, ken (...)Un distrap eus buhez Max Jacob
Pennad klok bet embannet en Al Liamm n°409 - Meuzh-Ebrel 2015.
Ur barzh o tiflukañ : 1905-1909
Pep tra a erru en e goulz vat, war a lavarer, ha n’eo ket hep gwir abeg, moarvat. Emaomp e 1905. Pebezh cheñchamant krenn e buhez Max, heg e berr amzer ouzhpenn ! Emañ en e vutun e-touesk an arzourien, rak hini ebet anezho, evel-just, ne deufe en e benn ar soñj iskis da c’hoari warnañ da labourat na da embreger ur garg bennak evit gounit e vara. N’eus mui den, a-benn bremañ, evit teurel ar bec’h warnañ na da gousiañ e blijadur dezhañ en ur ober anv eus “micher”, eus “gopr”, eus “dimeziñ hag eureudiñ”, nag eus “dever” pe “dereadegezh”, anezho, a ouzoc’h a-walc’h, gerioù vil e meteier an arz. Ar c’hontrol an hini eo : e ziarbenn a reont, holl gwitibunan, da glask fred, poulzañ a reont anezhañ da zisteurel diwar e choug kement kabestr a zo, d’en em ouestlañ, korf hag ene, d’al lennegezh ha d’al livouriezh, ha da blediñ gant an arzoù nemetken. Max a raio diouzh o alioù, hag a-ziwar neuze, den ganet ebet ne welo mui Max Jacob oc’h implijout an darn vuiañ eus e oberiantiz evit gounit e vara. Arzour eo, skrivañ a raio, livañ ivez, ha derc’hel yud, na petra ! Mont a raio da heul e blanedenn, ha bevañ diwar e did, da lavaret eo diouzh an deiz, hep bout nec’het gant an amzer da zont, dichal-kaer gant an arc’hant, na pa rankfe chom paour ha duiñ anezhi e vuhez-pad. Kavout a ra dezhañ – rak ur mailh eo war Skritur-Sakr – emañ o heuliañ kelennadurezh ar C’hrist, pa lavar hennezh « Sellit ouzh al lili ; n’ouzont na nezañ na gweañ.
Hogen Salomon e-unan n’eo bet biskoazh gwisket evel unan anezho ». Setu aze ur gwall vec’h diwar e gein ! Evit gwir, un diframm hag un dismantr-spered e oa bet e vloavezhioù kentañ e Pariz, pa oa anezhañ un den yaouank sachet ha disachet etre teñsadurioù, krozadennoù ha tamalloù e dud – kaout ur vicher vat, ober e dreuz er vuhez – gourc’hemennoù groñs ar gevredigezh – bezañ arallreviat – hag e youloù donañ, a gase anezhañ war an tu-enep. (...)Menez-Gwenn (4 807m): Ar gedour hag ar Roue
Pennad klok bet embannet en Al Liamm n°408 - Genver-C'hwevrer 2015.
Menez-Gwenn (4 807m): Ar gedour hag ar Roue
Jean-Luc LE FLOC’H
Lakaet e brezhoneg gant an aozer, gant sikour Tudu Huon, diwar un destenn bet embannet e galleg e-barzh La Montagne et Alpinisme, niverenn 131 (01/1983)Italianezed eo an dimezelled a ra war-dro ar Roue... Kement kraper a oar mat an dra-se. Na pegen uhel, na pegen hardizh, na pegen divent int dirak daoulagad paotred an Alpoù ! Setu aze peadra da hunvreal. Dirak ur vogeriad naturel gwenn-kann mod-se, eo arabat pennfolliñ, chom hep koll e furnez a dra sur ! Se zo kaoz e tiviz hon strolladig, evit krapat war penn uhelañ Menez-Gwenn (Mont-Blanc e galleg, pe ar “Blanc” berrig-berr, Monte-Bianco en italianeg, 4807 metrad), en ober en ur zibab hent ar “Gedour ruz” (la Sentinelle rouge pe Sentinella rossa). Dre-se avat e tlefe chom an diaesterioù d’ul live etre, e tlefe, ivez, ar wask psikologel war hon choug pouezañ nebeutoc’h. Titouroù bet tapet digant paotred ar meteo a ro un tamm fiziañs deomp : dispar e vo kalite an erc’h, ken kalet ha koad tener – ur blijadur e vo kregiñ e-barzh gant skoazell ar “c’hranked” (evel ma vez graet deus ar seulioù-dir tachoù lemm dezhe, da sankañ er skorn) – pa vimp ahont. Rak gant kalite an erc’h e tlefe an hent, gwall-hir se zo gwir, bezañ ken aes ha ma c’hell bezañ. A-benn ar fin n’eus nemet an uhelded ha ne c’hello ket cheñch, ouzhpenn 1 300 metrad a zo etre troad ha penn ar menez. Ha
pik echu !*
* *Gwener zo. War-dro 8 eur noz. E karter Dor Orléans emaomp, o paouez kuitaat Pariz. Ur mor a girri-tan a ruilh (pa ne chomont ket a-sav kentoc’h !) tro-dro deomp, a bep tu ! Mod-se emañ an traoù bep dibenn-sizhun amañ ! Tri faotr omp war an hent, p’emañ ar pevare ouzh hon gortoz e Chamonix (distagañ Chamoni, diwar an doare-skrivañ kozh : Chamouny). Rannet e vo kas ar c’harr-tan etrezomp-ni a-hed an noz : 200 kilometr pep hini d’e dro.
*
* *Sadorn zo. Setu-ni war leurenn Nadoz-ar-C’hreisteiz (Aiguille du Midi), 3800 metrad uhelded, tapet buan dre ar c’harr-banner. Bremaik e trid hon c’halonoù, en ur vale war (...)
Dictionnaire Breton-français
À télécharger en .pdf en bas de page.
AVERTISSEMENT
Mon souhait de réaliser un dictionnaire breton-français pour le mettre en ligne correspond à un triple objectif : Tout d’abord, je désirais inclure le plus de lexèmes possibles sans devoir me soucier de la place qu’une telle politique éditoriale entraînerait nécessairement. Puis cela me permettrait de mettre à la disposition du plus grand nombre un ouvrage qui ouvre à une meilleure connaissance de la langue bretonne et donne le plus rapidement et le plus aisément possible le renseignement recherché, et cela au moindre coût.
Enfin cela rend possible, ce qui n’est guère négligeable, une double entrée, sans devoir faire un ouvrage à double face. En effet, l’utilisateur peut selon son besoin immédiat lancer sa recherche soit à partir du breton soit à partir du français.
On trouvera donc dans ce présent ouvrage un très grand nombre de mots touchant tous les domaines de la vie culturelle, professionnelle, économique, sociale etc. de nos contemporains. Je n’ai pas hésité à inclure également des mots qui n’ont plus guère d’emploi concret dans la vie de chaque jour, en particulier des termes touchant l’agriculture ; en effet, le présent ouvrage veut être un outil pour la compréhension de la langue bretonne en général, c’est-à-dire dans son emploi de ce temps tout comme dans l’utilisation qui en a été faite dans le passé et dont témoignent les oeuvres littéraires que l’on peut toujours consulter. Bien évidemment, il n’est guère possible de prétendre à l’exhaustivité. Mais là encore, le fait de mettre en ligne un tel ouvrage en permet plus facilement le remaniement, sans besoin de repasser par une nouvelle édition. Tout utilisateur pourra donc s’il le souhaite corriger ou augmenter ce dictionnaire ; pour cela, il lui suffira de contacter Skol OBER, nous ferons ensuite le nécessaire.
Une petite précision pour ce qui concerne le vaste domaine des néologismes, toujours en cours de fabrication, si j’ose dire, puisque la langue et les besoins qu’elle ressent pour s’adapter aux réalités contemporaines sont vastes et en perpétuel mouvement, il n’était donc pas possible de tous les intégrer — aussi parce que nombre d’entre eux ne seront pas forcément assimilés par le public auxquels ils sont destinés — en conséquence, on ne trouvera que ceux qui m’ont semblé être les plus utilisés à l’heure actuelle.Il va sans dire qu’un tel ouvrage est impensable en dehors de tous ceux qui l’ont précédé. Voici donc la liste des principaux dictionnaires ou lexiques sur lesquels je me suis appuyé pour la réalisation du présent ouvrage :
- Geriadur brezhoneg An Here (2001)
- Danvez Geriadur, par Gaston Esnault (1913)
- Dictionnaire breton-français/français-breton, par Roparz Hemon & Ronan Huon, Al Liamm (1997)
- Dictionnaire français-Breton, par Martial Ménard, éd. Palantines (2012)
- Geriadur istorel ar brezhoneg, par Roparz Hemon, Preder (36 vol.)
- Geriadur ar brezhoneg a-vremañ, par Francis Favereau, skol Vreizh (1992)
- Geriadur ar brezhoneg arnevez, Imbourc’h (1980)
- Ar Geriadur, par Andreo ar Merser, emgleo Breiz (2009)
- Geriadur ar brederouriezh, par Tugdual Kalvez TIR (2010)
- Geriadur an Arvor par Per Pondaven, An Alarc’h embannadurioù (2009)
- Brezhoneg ar mor, par Loeiz Andouard, mouladurioù Hor Yezh (1983)
- Geriadur brezhoneg Douarnenez par Pêr Denez, mouladurioù Hor Yezh (1981)
- Trésor du breton parlé, par Jules Gros (Librairie bretonne & Emgleo Breiz/Brud Nevez)
- Enquête sur le vocabulaire breton de la ferme par Pierre Trépos.
- Alhwez louzeier bleunveg Breiz, par Thierry Châtel, Emgleo Breiz (2000)Et bien sûr les nombreux ouvrages des éditions Preder et des écoles DIWAN relatifs à certains domaines scientifiques précis de notre monde contemporain.
P.S. : Les indications phonétiques fournies suivent les règles déterminées pour la réalisation du Geriadur An Here. Elles n’ont donc qu’une valeur « standard », à chaque locuteur de voir selon son terroir d’origine, son environnement.
Pep gwir miret strizh © Gerard Cornillet & Skol Ober
Pages
