Kuzul ar Brezhoneg

Bodad aozadurioù sevenadurel brezhonek

Blog

  • 200vet deiz-ha-bloaz ganedigezh Fañch an Uhel

    200vet deiz-ha-bloaz ganedigezh Fañch an Uhel

    1821-2021

    Fañch an Uhel zo bet ganet e Plouared d’ar 6 a viz Even 1821 ha marvet e Kemper d’ar 26 a viz C’hwevrer 1895.
    Dedennet e oa gant al lennegezh hag ez eas da gelenner. Goude bezañ lakaet da voullañ ar mister kozh « Santez Trifina hag ar Roue Arzhur  » e c’houlennas digant ministrerezh an deskadurezh kefridi da zastum danevelloù kozh Breizh, e Bro-Dreger dreist-holl. Embann a reas e labour e div levrenn «  Gwerzioù Breiz-Izel  » e 1868 ha 1874.
    E 1881 e voe anvet da virour e Dielloù Penn-ar-Bed.
    Savet e voe un delwenn en e enor e 1906 a c’heller gwelet war blasenn Plouared. Beziet eo e bered Plouared.
    Bep miz e kinnigimp unan eus ar c’hontadennoù bet dastumet gantañ hag embannet e pemp levrenn gant Al Liamm adalek 1984 betek 1994. Menegiñ a reomp ivez amañ labour prizius Joseph Ollivier (1878-1946) en deus renablet en un doare skiantel kontadennoù an Uhel.

    Kontadenn miz Genver 2021: Ar plac’h hag an naer, ganet war un hevelep tro gant ur wreg

    AR PLAC'H HAG AN NAER, GANET
    WAR UN HEVELEP TRO GANT UR WREG

    Ur wezh e oa un aotrou pinvik hag e bried, euredet pell amzer a oa, ha n’o devoa bugel ebet hag e oant glac’haret a gement-se. Bet e oant en kalz a lec’hioù santel, o pediñ Doue hag e vamm benniget da reiñ dezhe ur bugel, paotr pe blac’h, ha ne ouient ken petra da ober.
    Un deiz, e-pad an nevezamzer, pa oant o tont eus ar Folgoad, e welent a bep tu, en hentoù hag er parkoù, laboused-nij, ha naered, ha tougesed, hag holl o devoa klodadoù re vihan, hag e tiskouezent bezañ eürus. Ma teuas neuze ar wreg da lâret, o welet kement-se:
    - Mar rofe an Aotrou Doue ur bugel din, ha pa rankfen genel gantañ un naer, pe un touseg, ne raen forzh!
    Kement-se na oa ket ur gomz vat. Setu ma teuas da vezañ brasez hepdale, hag e oa stad enni, hag en he fried ivez. Pa voe deut an amzer, e c’hanas ur plac’h vihan, ur bugel kaer a-walc’h, met un naer a oa rodellet en-dro d’he goug. An naer a em dirodellas eus en-dro a c’houg ar bugel, hag ac’h eas er-maez an ti da em guzhañ indan ar geot, el liorzh a oa drek an ti.
    Badezet e voe ar bugel ha anvet Levenez, abalamour da levenez he mamm hag he zad, hag e teue da greskiñ bemdez en yec’hed hag en koantiri, met roud an naer a oa chomet en-dro d’he goug, evel ur c’harkan ruz, ha netra n’halle hen kas kuit, kaer a oa frotañ gant bep seurt louzoù.

    Pa voe deut Levenez da vezañ ur grenardenn war-dro daouzek vloaz, un deiz pa oa he-unan o vale ’barzh al liorzh, drek an ti, e voe souezhet-bras o klevet ur vouezh o lâret:
    Demat, ma c’hoarig ! Demat dit, ma c’hoarig Levenez!...
    Kaer he devoa sellet, ne wele den, hag ar vouezh a oa koulskoude tost dezhi. Ma em lakaas da glask e-touez ar bodennoù, hag e kavas un naer. Ma leuskas ur griadenn gant an aon. Met an naer a gomzas neuze evel un den hag a lâras dezhi:
    - N’ho pet ket aon, n’am eus droug ebet da ober deoc’h ma c’hoarig!...
    - Jezuz! Chwi ma c’hoar, un naer!
    - Ya, an hini he deus ho kanet he deus ma ganet ivez war an hevelep tro.
    - Ha penaos e c’hallfe kement-se bezañ?
    - Setu penaos ho tad hag ho mamm a oa euredet pell amzer a oa, ha n’o devoa bugel ebet. Un deiz ma oant aet d’ar Folgoad da bediñ Doue da reiñ dezhe ur bugel, evel ma oa koulz an nevezamzer, pa oant o tistreiñ d’ar gêr, e welent a bep tu, en hentoù hag er parkoù, a bep seurt loened hag amprevaned ha gante-holl klodadoù re vihan, betek an naered hag an touseged. Ma teuas hon mamm da lâret neuze:
    - Mar kar Doue reiñ din ur bugel, ha pa rankfen genel gantañ un naer, ne ran ket a forzh!
    Ma voe graet evel ma lâras, hag e c’hanas ur plac’h vihan hag un naer, ar plac’h eo c’hwi, an naer eo me, hag evel-se ez oc’h ma c’hoar. En-dro d’ho koug cz oan rodellet, ha ma roud a zo eno c’hoazh, ha n’eus nemedon hag a c’hallfe hen kas kuit. N’hoc’h eus ket ezhomm da gaout aon, na mezh ivez ouzhin-me, rak ne c’hoantaan deoc’h nemet pep vad, evel ma welfet diwezhatoc’h. Hepdale e teufet da zimeziñ...
    - O ! Nann avat, a lâras Levenez, me na youlan ket dimeziñ.
    - Eo, dimeziñ a refet, ha koulskoude e ve welloc’h deoc’h ne zimezfec’h ket.
    - Met penaos kas kuit ar c’harkan ruz a zo en-dro d’am goug?
    - It d’ar gêr ha degaset din amañ un hanaf leun a laezh livrizh, hag ul lien gwenn, hag e welfet neuze.
    Mont a ra Levenez d’an ti, ha distreiñ kerkent d’al liorzh, ha ganti un hanaf leun a laezh livrizh, hag ul lien gwenn. N’ he devoa ken aon eus an naer. Lakaat a eure an hanaf war an douar, hag an naer a lammas kerkent e-barzh. Goude chom el laezh ur pennadig, e teuas arre er-maez, hag e lâras da Levenez gourvez war ar c’hlazenn. Pa voe gourvezet ar plac’hig, e em rodellas en-dro d’he goug, e chomas evel-se ur pennadig, hag e em dirodellas neuze, hag e lâras dezhi:
    - Frotet bremañ ho koug gant al lien gwenn, el-lec’h emañ ar c’harkan ruz.
    Ar plac’hig a reas evel-se, ha kerkent setu aet kuit ar c’harkan.
    - Na lâret ket d’ho mamm, na d’ho tad ivez, eme an naer, penaos hoc’h eus graet evit kas kuit ar c’harkan.
    An naer a em guzhas arre indan ar geot, ha Levenez a deuas d’ar gêr, ha stad enni.
    - Sellet, a lâras kerkent d’he mamm, sellet ma goug, ar c’harkan ruz a zo aet kuit!...
    - Ha penaos eo c’hoarvezet kement-se, petra a’ teus graet?
    - Netra, mamm, anezhañ e-unan eo aet kuit, dre youl Doue.
    - Lâret din, ma merc’h, eme an tad, piv en deus graet kement-se, ha me a roio kalz a arc’hant dezhañ.
    - N’ eo den ebet, ma zad, youl Doue, ha netra ken.
    Dre ma teue Levenez en oad, ez oa koantoc’h bemdez, hag ar baotred yaouank ar muiañ pinvik eus ar vro a deue da ober al lez dezhi, met lâret a rae dezhe-holl ne dimezje ket. Dont a eure ivez un aotrou yaouank, a vro bell, emezañ, ha ne anaveze den anezhañ. Hemañ a blijas dezhi. Setu ma voent dimezet hag euredet. Pa voe fin d’ar gouelioù ha d’ar festoù, ar pried nevez a gasas e wreg gantañ d’e gastell, ur c’hastell ar c’haerañ. Eno n’he devoa netra da ober bemdez nemet bale e jardinoù ar c’hastell, ha gwiskañ bep seurt dilhad kaeroc’h-ouzh-kaeroc’h, hag em sellet er melezouroù. Holl kement a c’hoantae a vije kavet dezhi.
    He fried ac’h ae alies eus ar gêr, da vale, e-pad daou, tri devezh, hag ouzhpenn, hag e leze ganti holl alc’hwezoù ar c’hastell, nemet unan hepken, hini ur gambr vihan. Bale a rae dre holl gambroù ar c’hastell, hag e wele a bep seurt traoù, holl kaeroc’h pe gaeroc’h. Pa dremene e-biou d’ar gambr difennet, e lâre bep tro : "Daoust petra a zo aze ivez?". Hag he devoa c’hoant bras d’he digeriñ, rak an alc’hwez a oa ganti ivez, evel ar re all, met ne grede ket. Dougerez e oa. He fried, o welet anezhi un tammig trist, un deiz, dre ma oa he spered troet bepred gant ar gambr difennet, a c’houlennas diganti:
    - Petra a c’hoantaet, ma c’halonig? Lâret din, ha n’eus forzh petra a c’houlennfet, ho pezo.
    - Ne c’hoantaan netra evit bremañ, emezi, nemet ur c’hrank-mor.
    Mont a ra kerkent d’an aod, da glask dezhi ur c’hrank-mor. Met kerkent ha ma voe troet e seulioù, Levenez, na bade ken gant ar c’hoant da c’hout petra a oa er gambr difennet, a digoras an nor... Met kerkent e kouezhas d’an douar, gant ar spont hag an euzh, o welet nav gwreg yaouank, hag holl dougerezed, en istribilh eus un treust, hag ur c’hrog houarn indan groñch pep hini anezhe!... Pa difallaas, e tastumas an alc’hwez a oa kouezhet er gwad, hag e serras an nor, hag ec’h eas buan da skrivañ ul lizher da lâret d’he zad ha d’he mamm dont d’he c’herc’hat hep koll amzer, dre ma oa o vont da goll he buhez, mar ne deujent prim-ha-prim. Pa voe skrivet he lizher, e stagas anezhañ en kerc’henn ur c’hi bihan a oa deut ganti eus ar gêr, hag e lâras dezhañ:
    - Kas al lizher-se d’am zad ha d’am mamm ha na goll ket a amzer, ma c’hiig kaezh, rak emañ ar marv war ma seulioù!
    Mont a ra ar c’hi, buanañ ma c’hall, lennet eo al lizher gant an tad hag ar vamm, ha setu-int kerkent da ouelañ, ha da estlammiñ. An naer a degouezhas neuze en ti, hag a lâras dezhe:
    - Hastet pignat war varc’h, ho-taou, ha na gollet ket a amzer, pe e vo marv ho merc’h pa errufet!
    Hag ec’h eas er-maez kerkent neuze. Pa errujont en kastell o mab-kaer, ez oa hemañ o stlejañ o merc’h dre ar porzh, diwar-bouez he blev. Un naer fuloret a erruas ivez er porzh kerkent hag i, hag ec’h eas war-eeun d’an den fall, hag e flemmas anezhañ en e droad. Ma kouezhas kerkent d’an douar. An naer a lammas warnañ hag a dennas dezhañ e daoulagad er-maez e benn, hag e varvas kerkent, gant un eonenn en e c’henoù.
    Levenez a c’hanas neuze war al lec’h ur bugel bihan, hag he zad hag he mamm, pa weljont se, a lâre e oa mat lazhañ ar bugel, gant aon e vije heñvel eus e dad. Ar pezh a voe graet. Neuze e c’hoantajont ober badeziñ an naer : met ar veleien na youlent ket he badeziñ, ha ne voe ket graet.
    Ma en divije gallet mestr ar c’hastell lazhañ Levenez, evel e wragez all, e vije bet e dekvet, hag en devije lazhet ugent o lazhañ dek, hag e vije aet neuze da sorser. Ez oa o vont da vezañ, met Doue na youlas ket !

    Kontet gant Anna al Levrienn, matezh, a barrouz Prad, 1871
     Kontadennoù ar Bobl - Levrenn 1, embannet gant Al Liamm pajenn 275. 1984

     

     

  • Douenwenn, maeronez an amourouzien!

    Lidomp Santez Douenwenn, maeronez an amourouzien, d'ar 25 a viz Genver.
    Kartennoù niverel e stumm .pdf digoust da bellgargañ amañ.

     

     

    Hag anavezout a rit santez Douenwenn, maeronez an amourouzien?
    Tostaat a ra mare gouel sant Valentin, gant ar charre a ya da heul. Ha gouzout a rit ez eus eus un dra damheñvel evit ar Gelted, a vez lidet dreist-holl e Kembre, met a zo (pe a oa betek nevez ’zo) anavezet e Breizh ivez?

    Eno, e Bro-Gembre, eo anavezet dreist-holl gant ar stumm Dwynwenn, met skrivadurioù all a gaver: Dwyn, Donwen, Donwenna, Dunwen, Thenova... Lidet e vez d'ar 25 a viz Genver.
    Bevañ a rae er 5vet kantved hag e oa-hi unan a-douez 24 merc'h ar priñs Brychan Breicheinog. Koant ar bam e oa-hi, hervez kont, ken-kaer hag an heol.
    E karantez e oa-hi gant Maelon, ha hemañ a oa e karantez ganti, ken e oa. Ar pezh a zo, ne felle ket dezhi dimeziñ gantañ. N'eo ket sklaer ar perag. Hervez doareoù an istor he devoa c'hoant da vont da leanez, da seurez, pe e oa kinniget d'ur priñs all gant he zad. Hag ar paourkaezh Maelon, eñ, ne gomprene ket perak, pe ne c'houlenne ket kompren. Doaniet gant prez he muiañ-karet e tec'has homañ rakañ ha mont da guzh en ur c'hoad. En noz, dre he huñvre, e voe desket dezhi gant un ael penaos ober un enep-c'hwistantin da derriñ d'e garantez.
    Ne voe ket heuliet mat a-walc'h, moarvat, ar bozologiezh pa voe kinniget an died da Vaelon rak terriñ a reas kement ha ken bihan d'e vroud en he c'heñver ma voe troet e skorn.
    Pediñ c'hwek a reas Douenwenn neuze da gaout tri mennad: 1. ma vije diskornet Maelon; 2. ma vije disammet kement gwir amourouz diouzh droug ar garantez, pe dre lakaat an div galon da vleuniañ asambles, pe dre derriñ ar gwall garantez gouzañvet gant unan hepken; 3. na vije den ebet o klask dimeziñ ganti. Mont a reas d'en em staliañ en ul lec'h didud-krenn, un enezennig er-maez da Enez-Vôn, Ynys Llanddwyn.
    Diwar-se e teuas santez Douewenn da vezañ maeronez an holl amourouzien. Gouzout a reer evel-se e oa bet ar barzh Dafydd ap Gwilym, er 14vet kantved, o c'houlenn diganti reiñ Morfudd dezhañ, ar plac'h a gare. Gwall hardizh e oa hor paotr pa oa eus Morfudd ur plac'h dimezet dija!
    Brudet-kenañ e oa al lec'h er 16vet kantved ma veze graet pardonioù ha dont a reas da vezañ lec'h pinvidikañ ar c'horn-bro.
    Eno ez eus ur feunteun sakr: Ffynon Dwynwen. Gallout a reer gouzout gwirionez ur garantez en ur deuler bruzun bara enni, ha goude-se ledañ ur mouchouer war c'horre an dour. Mar deu ur silienn bennak da zirenkañ anezhañ ec'h eo mat ar sinad! Aesoc'h zo, ma verv an dour e-keit ha m'emaoc'h war al lec'h ez eo mat ar jeu.
    Pedet e vez ivez evit gwareziñ ha pareañ loened doñv.
    Un diazez pagan a zo moarvat d'an holl draoù-se. Feunteunioù karantez a gaver ivez e Breizh, gant an elfennoù-se: bruzun, sili, pezhioù dilhad... evel e feunteun Sant-Eflamm e Plistin, ha tost-tost eo gouel ar santez-se (25 a viz Genver) da ouel bras ar merc'hed en deiziadur ar Gelted, ar 1añ a viz C'hwevrer. An doueezed eo ivez a oa karget da wareziñ al loened.
    Porthddwyn e Kembre zo dediet dezhi ivez, hag un iliz e Kernev-Veur. E Breizh eo dindan an anv Douinenn, Touin, Touina, Ouin eo anavezet... Enoret e vez e Plouha, Sant-Loup, Pleudihen, da skouer. E Sant-Maloù ivez e oa ur chapel "Sainte-Ouine" (dediet goude da "Saint-Ouen"!) war Enez ar Grand Bé. Ur foar vras a e-pad miz e Sant-Maloù (er bloaz-mañ etre an 18 a viz Genver hag ar 16 a viz C'hwevrer), anvet «Foire de Sainte-Ouine», gwechall e oa brudet evit bezañ ar mare hag al lec'h evit ar yaouankizoù da glask o far.
    Berzh a ra ar gouel-se mui-ouzh-mui e Kembre. Boas e vezer da brofañ bleunioù, chokolad ha loaioù-karantez hollvrudet Kembre da geñver an deiz-se, kalzik a gartennoù a vez kaset ivez. Arabat ankouaat eta ar 25 a viz Genver!

     

     

    © Kuzul ar Brezhoneg

  • Nevez-amzer ar varzhed

    «Nevez-amzer ar varzhed» - REOLIADUR AR C'HOÑKOUR BARZHONIEZH

    digor betek an 20 a viz C’hwevrer 2021

    Digor eo ar c'honkour barzhoniezh aozet gant Mediaoueg Plistin d'an holl e Frañs a-bezh, ha tri rummad divyezhek a zo ennañ : "yaouank", "tud deuet" ha 'tud a vicher", e galleg pe e brezhoneg. Kasit ho parzhonegoù, bizskrivet pe dornskrivet, ur bajennad A4 a hirder dezhe d'ar muiañ, o plediñ dre ret gant an dodenn lakaet er bloaz-mañ gant «Nevez-amzer ar varzhed»: Ar c‘hoant
    Gant ar barzhonegoù e vo lakaet daveoù ha oad ar gonkourerien, ha kaset e vefont dre bostel da mediatheque@plestinlesgreves.com pe, a-hend-all, dre lizher post da«Nevez-amzer ar varzhed» - Mediaoueg-plasenn Auvelais - 22310 PLISTIN peotramant c'hoazh laosket war-blas.
    Darempred 02 96 35 60 42 pe mediatheque@plestinlesgreves.com
    Kemer perzh er c'honkour a zo evit mann hag a dalvez bezañ a-du gant embannadur nanngopret an oberennoù gant ar Vediaoueg, ispisial en dastumad barzhonegoù a vo embannet goude ar c'honkourha kavet da amprestiñ e mediaoueg Plistin. « Reiñ ar prizioù » a vo graet d'ar gwener 19 a viz Meurzh da 6e d'abardaez e Sal An Dour Meur e Plistin. Ar re ac'h ay ar prizioù 1añ gante a vo profet dezhe ur goumanant ur bloaz da vediaoueg Plistin, pe plasoù evit arvestoù e Sal An Dour Meur, pe plasoù e sinema An Douron. An holl genstriverien a vo aze en deiz-se a resevo levrioù.

    «Pebezh nec’h don, pebezh c’hoant da gaout un dra all, Estreget ur vro, ur pennad amzer, ur vuhez, Pebezh c’hoant, marteze temzoù-ene all...» A estlamme Fernando Pessoa indan maskl Álvaro de Campos. E portugaleg ivez e vezer liammet ouzh ar stered gant ar c’hoant. Rak an «dezir»-se zo kouezhet war-eeun eus ar stered hag ar c’heuzioù latin: eus sidus, sideris e teu desiderare. Evel un oabl o lintrañ gant an ezvezañsoù. Evel un mell dedenn bras n’haller ket bevañ hepañ. Ur c’hoant kozh-douar, biskoazh diskoulmet, biskoazh torret, biskoazh sevenet. (...) setu erru Nevez-amzer ar C’hoant. (...) Eus ar peurrivin, a gas betek netra an Nirvana, betek c’hoant diziwezh Eros. Eus ar gwall c’hoant da gaout dudi kaer (...) betek ar c’hoant bevañ bresk ha sioul-sibouron (...) Eus Philippe Desportes, a felle dezhañ bezañ renet gant ar c’hoant dispont nemetken, betek spleen santimantel Alain Souchon, en deus lakaet diskanoù hag eñvorennoù en hon fennoù: Mon premier c’est Désir...Eus Kantik ar c’hantikoù betek c’hoantoù diskiantet an trede milved-mañ en arvar, pep tra a chom war gorre ar gerioù. Ha krediñ asambles, en e greizon donañ.»
    Sophie Nauleau, Renerez arzel «Nevez-amzer ar varzhed»

  • Skrivagnerezed 11

    Marie Sidonie Kermenguy
    Kastell-Paol 1876 - Gwened 1969

    Pêrig ha Aziliz 

    ... Brav e oa bet an amzer e-pad an deiz, met d’an abardaez e stagas ar glav da gouezhañ, an avel da c’hwezhañ ha ne ehanas ket a-raok an noz. Daoust ma veze aketus d’he labour, Oliv a selle bep an amzer ouzh an hent bras lec’h tremene kalz a dud war o zroad, war o marc’hoù-houarn, e gweturioù, er c’hirri-dre-dan ; ur pennad oa bet, end-eeun war-dreujoù an ti o sellet ouzh an dud o tont d’ar gêr diouzh an noz : “ Pegeit e chomi aze da vantriñ ? ” eme he mamm, o tont eus a zu-mañ, bet oc’h ober ur varvailhadenn.
    “ Dare eo koan, va mamm ”, emezi, “ hag edon o kemer an aer vat. ”
    “ An aer vat, an aer vat? ” eme ar vamm, rust outi, “ Kas an hunvreoù didalvoud eus da benn, a lavaran dit, ha kerzh da dorchañ frioù ar re vihan en ti ! Ne vezi ket gwelloc’h evit pakañ glav evel ma rez! ”
    “ Disglavet on, va mamm, gant an apoueilh a zo dioc’h an nor, ” eme Oliv en un huanadenn. Met he mamm he chachas en ti en ul lavaret :
    “ Ne garan ket e vez rendaelet ouzhin! Deus raktal pe e kousto ker dit! Morse n’em eus pleget d’am bugale ha ne rin biken, goude ma vijen hanter kant vloaz! ”
    Ar verc’h a rankas sentiñ, doujus oa ouzh he zud ha boazet da gerzhet eeun, met he spered a rede hag he c’halon a lamme ; ne ouie ket perak he devoa c’hoant gouelañ, ha bremañ ne grede ket zoken treiñ he fenn ouzh ar prenestr, gant aon da vezañ gourdrouzet. He mamm, evit doare, a oa divinerez ; lennet he devoa e kalon he merc’h ; gouzout a rae edo Oliv o klask gwelet Maoris ar Stang o tont eus ar redadeg, rak klevet he devoa oa aet war e varc’h-houarn asambles gant e gamalad Job ha ne felle ket dezhi e vije c’hoarzhet d’he merc’h diwar-benn ur paotr yaouank.
    Oliv en he gwele, n’oa ket gouest da gousket; skuilhañ rae daeroù, rak kalet oa bet he mamm outi, ha diaes e kave abalamour ma n’he devoa ket klevet anv eus a Vaoris ; outi hec’h-unan e lavare : “ Petra soñjfe Aziliz ma welfe va fenn teñval ? Va aliañ he deus graet, pell a zo, da gas ar menoz-se eus va spered, ha ne c’hellan ket disoñjal! O Gwerc’hez Vari, va sikourit ! ” Ar ger diwezhañ he devoa laosket evit disammañ he c’halon, hag ivez abalamour ma oa spontet o klevet trouz er maez ; kaout a rae dezhi e oa unan bennak o klask dont en ti. Ar wech kentañ ma klevas, ne fiñvas ket, met pa gavas dezhi e tostae an dud, e c’halvas he zad...

    Tennet eus Feiz ha Breiz niv Gwengolo 1932.

     

     

  • Katalog Nedeleg 2020

    Katalog Nedeleg 2020, Keleier an embann n° 24, zo deuet er-maez: kavet vo ennañ nevezentioù ar bloaz hag un dibab levrioù marc'had-mat.

    Prizioù da dalvezout betek an 31 a viz Genver 2021. Paeamant dre chekenn pe dreuzvankadenn war anv Kuzul ar Brezhoneg. Evit an estrenvro deuit e darempred ganeomp.

  • Rakprenadenn Adembannadur geriadur Français-Breton Martial Ménard adwelet, reizhet ha kresket

    Ma fell deoc'h paeañ dre dreuzvankadenn, deuit e darempred ganeomp.

  • "Etrezomp-ni e brezhoneg" gant Daniel Doujet

    Kronikennoù "Etrezomp-ni e brezhoneg"

    Bep Gwener e vo war lec'hienn Emglev Bro an Oriant ur gronikenn nevez e brezhoneg. A bep sort a vo kavet e-barzh, diàr-benn hor bro, hor yezh, hor sevenadur a-wezhadoù, ha diàr-benn traoù arall ivez gwezhadoù arall. Pennadoù berr a-walc’h e vint, get un nebeud gerioù displeget, a-benn aesaat ar c’hompren anezhe. Lennadenn vat d’an holl neuze !

  • Skrivagnerezed 10

    Meavenn
    Fant Rozeg / Françoise Rozec (Brest-Sant-Mark 1911 – Plegastell 2001)

    pezh-c'hoari

    Marv er gêr


    Emeur e ti un den-a-vor e Bro-Leon. Marv eo eizh deiz 'zo. Emañ an intañvez, Liz, oc'h evañ kafe gant c'hoar an hini marv, Chann, a zo plac'h yaouank kozh, ha kemenerez eus he micher. Emaint er sal vras en traoñ, e-touez an arrebeuri eus ar vro hag an holl draoù a vro estren bet degaset gwechall gant an hini marv. A bep seurt ez eus, armoù dreist-holl, ha pennoù koad du renket ingal war ar mogerioù. An noz a zo deuet, koan a zo bet debret. Pell 'zo dija he deus lavaret Chann e rankfe mont d'he gwele, er gambr war lein.

    Chann - Nann, Liz, amzer 'zo. N'ouzon ket ha ma 'z oc'h graet eveldon, c'hwi ivez. N'on bet morse evit komz eus traoù sirius goude koan. Chom a reont war va c'halon ha ne c'heller ket kousket goude-se. N'oc'h ket skuizh, c'hwi? C'hoant am eus da vont da gousket, evit gwir...Ya, 'vat, ur banne kafe ho pije c'hoazh? Ne rankfen ket, sur... Ma vijen en ho lec'h e stlapfen an holl banneoù du-se e-barzh an tan. Dañjerus int. Dañjerus int, m'hel lavar deoc'h. Lavaret e vije o deus un dra bennak da lavaret.

    Liz - N'int ket bev, Chann. Kemerit un tamm sukr. Petra o dije da lavaret?

    Chann - Evel m'o dije gwelet un dra bennak en ti-mañ.

    Liz - Meur a dra o deus gwelet... Ho preur a naetae anezho bep Gwener. Ha marv eo d'ur Gwener ivez.

    Chann - Ganet d'ur Gwener, marv d'ur Gwener. Pep hini a gav din en deus un devezh dezhañ e-unan e-giz-se... hag ez eus devezhioù a gasaan me, al Lun, ar Merc'her, n'ouzon ket. N'eus ket un devezh hag a zo deoc'h? Nann? Souezhus e kavan ac'hanoc'h, Liz. Mestrez-skol oc'h chomet atav. Lavaret e vije emaoc'h e-touez tud hanter ziot hag hanter zrouk, evel bugale, ha neuze n'hoc'h eus fiziañs nemet ennoc'h... Sellit, sot on bet o kemer kafe ur wech all. Santout a ran va c'halon o piltrotat...

    Liz -Skuizh ez oc'h, Chann. Labourat a rit un hanter re.

    Chann - O, ne ran ket mui. Dres evel va breur e teuin da vezañ moarvat. Dec'h e selaouen ouzh va c'halon e-pad an noz. Mont a rae evel un treñ patatez diviet. Ne gleven nemeti en deñvalijenn, hag ar razhed...Gwechall Liz, en ti-mañ e oant dañserien dispar, ar razhed. Bremañ int labourerien. Ret e vije deoc'h kaout ur c'hazh pe kemer arsenik. N'hoc'h eus ket soñjet prenañ arsenik morse?

    Liz - Nann, sur, perak?

    Chann - Met evit ar razhed evel-just.

    Liz - Me m'eus aon rak an holl loened.

    Chann - E-giz ur gwir vestrez-skol, a lavaran deoc'h, e-giz ur plac'h savet e kêr... Atav ez eus bet razhed amañ. Karout a raen selaou outo e-pad an noz. Soñjet em eus em bugaleaj, a zo bet ken hir.

    Liz - Ar bugaleaj a vez bepred re hir.

    Chann -Marteze a-walc'h. Hag en ti-mañ e kreden klevet a-greiz-holl, hep soñjal, mouezh va mamm, mouezh va breur. Soñj hoc'h eus eus mouezh va mamm pa oa mezvez?

    Liz - Met, Chann...

    Chann - Gouzout a ran. Ne oa ket tomm deoc'h. Ur vamm-gaer a c'hell ober n'eus forzh petra. Marv eo avat. Marv eo va breur ivez...Ret eo da bep hini mervel a drugarez Doue. Ha ne vije ket lavaret pa weler an holl ardoù a ra an dud war-lerc'h o zud marv. Daoust hag ez omp graet da badout? Ma ! Petra fell deoc'h, ken iskis eo spered an den....
    Pebezh sotoni... Ar marv da skouer, me zo sur e teu deoc'h e-giz ar c'housked pe ur bugel, d'an diaesañ. Ne vije ket diaes lazhañ unan bennak pa ouzer petra eo ar marv e gwirionez.

    Liz - Met, Chann...

    (Gwalarn, niv. 160, Kerzu 1943)

     

  • Gouel al levrioù e Breizh 2020

Pajennoù

Subscribe to Blog
trouducru