Blog - Category: No name

200vet deiz-ha-bloaz ganedigezh Fañch an Uhel

1821-2021

Fañch an Uhel zo bet ganet e Plouared d’ar 6 a viz Even 1821 ha marvet e Kemper d’ar 26 a viz C’hwevrer 1895.
Dedennet e oa gant al lennegezh hag ez eas da gelenner. Goude bezañ lakaet da voullañ ar mister kozh « Santez Trifina hag ar Roue Arzhur  » e c’houlennas digant ministrerezh an deskadurezh kefridi da zastum danevelloù kozh Breizh, e Bro-Dreger dreist-holl. Embann a reas e labour e div levrenn «  Gwerzioù Breiz-Izel  » e 1868 ha 1874.
E 1881 e voe anvet da virour e Dielloù Penn-ar-Bed.
Savet e voe un delwenn en e enor e 1906 a c’heller gwelet war blasenn Plouared. Beziet eo e bered Plouared.
Bep miz e kinnigimp unan eus ar c’hontadennoù bet dastumet gantañ hag embannet e pemp levrenn gant Al Liamm adalek 1984 betek 1994. Menegiñ a reomp ivez amañ labour prizius Joseph Ollivier (1878-1946) en deus renablet en un doare skiantel kontadennoù an Uhel.

Kontadenn miz Meurzh 2021: Gwreg an Ankoù

Gwreg an Ankoù

Ur wech e oa, ur wech e vo,
Komañsamant an holl gaozioù;
N'eus na mar na marteze
En deus tri zroad an trebez.

Ur wezh e oa unan gozh chomet hep pried, dre ma n'he doa kavet hini ebet, me oar vat. Tremenet he doa he daou-ugent vloaz, hag e vije an dud o lâret dezhi, evit ober goap :
- C’hwi a zimezo c'hoazh, Marc'harid.
- Ya, ya, emezi, pa zegouezho an Ankoù d'am c'hlask.

Un deiz, en miz Eost, e oa oc'h aozañ evit lein an dornerien, pa zegouezhas unan 'barzh an ti hag a c'houlennas diganti :
- Ma c'homer a rafet da bried?
- Piv oc'h-c'hwi?
- An Ankoù.
- Neuze ho kemerin.

Ha kerkent e laosk eno he bazh-yod hag e red d'al leur hag e lâr d'an dornerien :
- Deut d'ho lein pa garfet, me a zo o vont kuit ; me ac'h a da zimeziñ.
- N'eo ket posupl, Marc'harid ! A lâras an holl.
- Eo avat, degouezhet eo ma fried, an Ankoù, d'am c’herc'hat.
 
Neuze e lâras an Ankoù dezhi, a-raok mont kuit, pediñ ar re a garje, n'hen gwelje ken nemet da zeiz an eured, hag ec'h eas kuit.

Pa voe degouezhet deiz an eured, en em gavas arre ar pried nevez, deut da gerc'hat danvez e wreg, hag e voe ur pred kaer. Ma lâras d'e wreg nevez kimiadiñ eus he c'herent ha mignoned, nemet ur breur bihan, he filhor dezhi, a oa en e gavell kousket, hag a welje c'hoazh, marteze. Lâret a reas dezhi ivez kemer ganti un tamm kreun bara, da grignat p'he dije naon, rak pell-pell o doa da vont, hag ouzhpenn lâret d'he filhor bihan e oa en e gavell dont d'he gwelet, pa vije degouezhet bras, ha derc'hel da vont war-du ar sav-heol. Neuze ec'h ejont kuit o-daou.

Mont a raent war an avel, pell, pelloc'h c'hoazh, ma c'houlennas Marc'harid ha ne oant ket degouezhet tost c'hoazh?
- Ur pennad mat hon eus c'hoazh da ober.
- Me a zo skuizh, ha n'hellan ket mont pelloc'h hep diskuizhañ ha debriñ un tammig.

Ma chomjont da ziskuizhañ ha da dremen an noz en ur chapel gozh.
- Krign da damm bara, mar 'teus naon, a lâras an Ankoù d'e wreg nevez, evit me ne zebrin tamm.

An deiz war-lerc'h ar beure setu-int arre en hent ; mont a reont arre pell, pell, ma skuizhe Marc'harid, hag e c'houlennas arre :
- N'omp ket erru tost c'hoazh?
- Eo, tostaat a reomp ; ne welet ket a-raok deoc'h ur voger uhel?
- Eo, sur.
- Eno emañ ma zi.
Antren a reont 'barzh ar porzh.
- Jezuz ! Evel ma eo kaer an traoù amañ ! a lâras Marc'harid.

Eno e oa o chom ar sav-Heol. Bep beure ec'h ae kuit war-dro c'hwech eur, hag e tistroe arre war-dro c'hwech eur d'an abardaez, ha ne ouie ket Marc'harid pelec'h ec'h ae ; hec'h-unan e chome e-pad an deiz. Ne vanke netra dezhi 'barzh ar c'hastell kaer-se, ha kement a c'hoantae a en em gave raktal. Ha koulskoude e skuizhe o vezañ evel-se hec'h-unan.

Un deiz, pa oa o vale er porzh, e welas unan o tont gant ar menez. Ma voe souezhet, rak ne zeue den en-dro d'ar c'hastell-se. Hemañ a ziskenne bepred, hag en-berr ec'h antreas 'barzh ar porzh. Anavezout a ra neuze Marc'harid he breur bihan, a oa en e gavell, pa zeuas eus ar gêr, ha setu-int da em vriata, ha d ouelañ gant joa.
- Pelec'h emañ ivez ma breur-kaer, ma lârin demat dezhañ.
- Ne ouzon, ma breurig kaezh ; bep beure ec'h a kuit, war-dro c'hwec'h eur, ha ne zistro nemet da c'hwech eur d'an abardaez, ha ne lâr ket din pelec'h ec'h a.
- Ma ! Me a c'houlenno digantañ en-berr pelec'h ec'h a evel-se bep beure.

War-dro c'hwech eur d'an abardaez, pa zegouezhas mestr ar c'hastell er gêr, ec'h anavezas e vreur-kaer, hag en doe joa vras eus hen gwelet.
- Pelec'h ec'h it-c'hwi bep beure, ma breur-kaer, ma lezet ma c'hoar hec'h-unan er gêr?
- Da ober tro ar bed, breurig.
- Jezuz ! Ma breur-kaer, c'hwi avat a zle gwelet traoù kaer ! Me gare ma lezfec'h da vont ivez ganeoc'h, ur wezh.
- Ma ! Warc'hoazh ar beure e c'halli dont ganin ; met n'eus forzh petra a weli, na lâr ger ebet, pe n'am gweli ken.
- Ma ! Ne lârin ger ebet.

An deiz war-lerc'h ar beure ec'h eont o-daou asambles, krog ar paotr en dorn e vreur-kaer. Mont a reont, mont a reont ! Ma kouezh e dog gant an avel.
- Gortozit un tammig, breur-kaer, ma tapin ma zog a zo kouezhet.

Met kerkent ha m'en doa lâret ar 'c'homzoù-se, e kollas ar gwel anezhañ, hag e retornas d'ar gêr.
- Ac'hanta! A lâras e c'hoar, p'hen gwelas o tont, desket a 'teus un dra bennak?
- N'am eus ket sur, ma c'hoarig paour ; pa oamp o vont, ma zog a gouezhas gant an avel, ma lâris d'am breur-kaer gortoz un tammig 'vit m'hen dastumjen, ha kerkent am eus kollet ar gwel anezhañ ; met n'eus forzh, warc'hoazh ar beure e c'houlennin mont gantañ arre. Hag e tiwallin mat da lâret ur ger hepken.
Pa zistroas e vreur-kaer, war-dro c'hwec'h eur d'an abardaez, e c'houlennas digantañ arre :
- Kontant oc'h ma breur-kaer ec'h afen ganeoc'h c'hoazh warc'hoazh ar beure ?
- Ya a-walc'h ; met na lâr ket ur ger, pe n'am gweli ken biken.
- Ma ! Ar wezh-mañ e taolin pled mat.

Setu ma 'z eont asambles arre, an deiz war-lerc'h ar beure. Kouezhañ a ra arre e dog 'barzh ur stêr, hag e ankouaas arre da lâret :
- Gortozet un tammig, ma breur-kaer, ma tastumin ma zog a zo kouezhet en dour!

Ha kerkent e koll arre ar gwel eus e vreur-kaer, hag en em gav e-unan. Distreiñ a ra d'ar gêr, trist ha droukkontant anezhañ e-unan.

An deiz war-lerc'h ar beure e lez e vreur-kaer anezhañ da vont c'hoazh, evit an deirvet gwezh. Mont a reont, mont a reont ; kouezhañ a ra arre e dog ; met an dro-mañ ne lâr ger ebet. Tremen a reont neuze a-us d'ur park 'lec'h ma wel an douar goloet a goulmed wenn, hag en o c'hreiz e oa div du ; hag ar re wenn a zastume keuneud munut, hag o lakae en ur bern awan an div du ; ha pa voe goloet an div-mañ, e lakajont an tan 'barzh ar bern keuneud.

C'hoant a-walc'h en doa da c'houlenn petra e oa kement-se ; met ne lâras ger ebet koulskoude.

Pelloc'h e tegouezhjont dirak un nor vras. E vreur-kaer a antreas, hag eñ a chomas er-maez, hag e voe lâret dezhañ chom da c'hortoz eno, ha mar teuje c'hoant dezhañ da antren ivez, n'en dije netra da ober nemet terriñ ur bod derv glas, hag hen boutañ indan an nor. Pa oa eno o c'hortoz, e welas o tiskenn war ur wezenn lore ur bagad evned ; hag e chomjont eno ur pennad da richanañ. Neuze e nijont holl kuit, o kas gante en o beg pep a zelienn lore ; hag e lezjont an delioù lore-se da gouezhañ damdost eno.

Ur pennadig goude e tiskennas war ar memes gwezenn-lore, hag e rejont c'hoazh muioc'h a drouz, hag o vont kuit, e kasjont gante ivez pep a zelienn lore, hag o lezjont ivez da gouezhañ met un tamm pelloc'h.

Goude ar re-mañ, e tiskennas un drivet bagad evned war ar memes gwezenn-lore, hag e rejont c'hoazh muioc'h a drouz, hag o vont kuit, e kasjont gante ivez pep a zelienn lore ; met ar re-mañ n'o lezjont ket da gouezhañ.

Souezhet e oa gant ar pezh a wele, hag e lâre dezhañ e-unan :
- Daoust petra eo kement-se?

Pa voe skuizh o c'hortoz, e torras ur bod derv glas, goloet a zelioù, hag hen bountas indan an nor, 'lec'h ma wele ur roudenn ruz. Kerkent e krogas an tan er bod glas hag e voe devet betek e zorn.
- Hola ! Emezañ, aze avat eo tomm!

Ha ne c'hoantae ken mont e-barzh.

E vreur-kaer a zeuas e-maez, pa voe degouezhet an amzer, hag e tistrojont d'ar gêr o-daou asambles. Pa oant o tont, e c'houlennas digantañ :
- Petra eo, breur-kae, ar bagad evned am eus gwelet o tiskenn war ur wezenn-lore, ha goude bezañ richanet ha graet trouz eno ur pennadig, ez int nijet kuit, o kas gante en o begoù pep a zelienn lore, o deus lezet da gouezhañ d'an douar prestik goude ?
- Ar re-se a zo tud bet en oferenn, ha n'o deus pedet nemet un tammig, hag o delioù lore a zo kouezhet digante 'lec'h m'o deus ankouet o Doue.
- Hag ar bagad evned all a zo diskennet prestik goude war ar memes gwezenn-lore, o deus richanet ivez un tammig muioc'h, hag o deus lezet o delioù-lore da gouezhañ un tammig pelloc'h?
- Ar re-se a zo tud bet en oferenn, evel ar re gentañ, hag o deus pedet un tamm muioc'h, hag o Doue a zo aet pelloc'h gante, met nann betek ar gêr.
- Hag an drivet bagad a zo diskennet war ar memes gwezenn, hag o deus richanet kalz pelloc'h, ha n'o deus ket lezet da gouezhañ o delioù-lore ?
- Ar re-se eo an dud o deus pedet mat, a-greiz o c'halonoù hag ez eo aet gante o Doue betek ar gêr.
- Hag ar goulmed wenn am eus gwelet 'barzh ur park o tastum keuneud munut da zeviñ div goulm du a oa en o c'hreiz ; ha bremañ e welan ez eo an div goulm du deut gwenn evel ar re all ?
- An div goulm du-se a oa ho tad hag ho mamm oc'h ober pinijenn eus o fec'hedoù. Emaint bremañ dirak Doue, en e varadoz !

Ma oant degouezhet a-benn neuze e-tal ar c'hastell, hag ec’h antrejont. Ur pennad goude e lâras d'e vreur-kaer :
- Me am eus c'hoant distreiñ d'ar gêr bremañ.
- Distreiñ d'ar gêr ! Ha da betra ?
- Da welet ma zud, ha da vevañ gante.
- Met paourkaezh, pemp kant vloaz a zo abaoe ma 'z out amañ ! Da holl gerent a zo marv pell a zo, hag el lec'h ma oa da di, a zo bremañ ur wezenn-derv vras ha brein gant ar gozhni.

Kontet gant Frañseza an Ewen, gwreg Tregoat, en parrouz Pederneg.

Kontadennoù ar Bobl - levrenn 3, Embannet gant Al Liamm, 1989

200^vet deiz-ha-bloaz ganedigezh Fañch an Uhel

1821-2021

Fañch an Uhel zo bet ganet e Plouared d’ar 6 a viz Even 1821 ha marvet e Kemper d’ar 26 a viz C’hwevrer 1895.
Dedennet e oa gant al lennegezh hag ez eas da gelenner. Goude bezañ lakaet da voullañ ar mister kozh « Santez Trifina hag ar Roue Arzhur  » e c’houlennas digant ministrerezh an deskadurezh kefridi da zastum danevelloù kozh Breizh, e Bro-Dreger dreist-holl. Embann a reas e labour e div levrenn «  Gwerzioù Breiz-Izel  » e 1868 ha 1874.
E 1881 e voe anvet da virour e Dielloù Penn-ar-Bed.
Savet e voe un delwenn en e enor e 1906 a c’heller gwelet war blasenn Plouared. Beziet eo e bered Plouared.
Bep miz e kinnigimp unan eus ar c’hontadennoù bet dastumet gantañ hag embannet e pemp levrenn gant Al Liamm adalek 1984 betek 1994. Menegiñ a reomp ivez amañ labour prizius Joseph Ollivier (1878-1946) en deus renablet en un doare skiantel kontadennoù an Uhel.

Kontadenn miz Genver 2021: Ar plac’h hag an naer, ganet war un hevelep tro gant ur wreg

AR PLAC'H HAG AN NAER, GANET
WAR UN HEVELEP TRO GANT UR WREG

Ur wezh e oa un aotrou pinvik hag e bried, euredet pell amzer a oa, ha n’o devoa bugel ebet hag e oant glac’haret a gement-se. Bet e oant en kalz a lec’hioù santel, o pediñ Doue hag e vamm benniget da reiñ dezhe ur bugel, paotr pe blac’h, ha ne ouient ken petra da ober.
Un deiz, e-pad an nevezamzer, pa oant o tont eus ar Folgoad, e welent a bep tu, en hentoù hag er parkoù, laboused-nij, ha naered, ha tougesed, hag holl o devoa klodadoù re vihan, hag e tiskouezent bezañ eürus. Ma teuas neuze ar wreg da lâret, o welet kement-se:
- Mar rofe an Aotrou Doue ur bugel din, ha pa rankfen genel gantañ un naer, pe un touseg, ne raen forzh!
Kement-se na oa ket ur gomz vat. Setu ma teuas da vezañ brasez hepdale, hag e oa stad enni, hag en he fried ivez. Pa voe deut an amzer, e c’hanas ur plac’h vihan, ur bugel kaer a-walc’h, met un naer a oa rodellet en-dro d’he goug. An naer a em dirodellas eus en-dro a c’houg ar bugel, hag ac’h eas er-maez an ti da em guzhañ indan ar geot, el liorzh a oa drek an ti.
Badezet e voe ar bugel ha anvet Levenez, abalamour da levenez he mamm hag he zad, hag e teue da greskiñ bemdez en yec’hed hag en koantiri, met roud an naer a oa chomet en-dro d’he goug, evel ur c’harkan ruz, ha netra n’halle hen kas kuit, kaer a oa frotañ gant bep seurt louzoù.

Pa voe deut Levenez da vezañ ur grenardenn war-dro daouzek vloaz, un deiz pa oa he-unan o vale ’barzh al liorzh, drek an ti, e voe souezhet-bras o klevet ur vouezh o lâret:
Demat, ma c’hoarig ! Demat dit, ma c’hoarig Levenez!...
Kaer he devoa sellet, ne wele den, hag ar vouezh a oa koulskoude tost dezhi. Ma em lakaas da glask e-touez ar bodennoù, hag e kavas un naer. Ma leuskas ur griadenn gant an aon. Met an naer a gomzas neuze evel un den hag a lâras dezhi:
- N’ho pet ket aon, n’am eus droug ebet da ober deoc’h ma c’hoarig!...
- Jezuz! Chwi ma c’hoar, un naer!
- Ya, an hini he deus ho kanet he deus ma ganet ivez war an hevelep tro.
- Ha penaos e c’hallfe kement-se bezañ?
- Setu penaos ho tad hag ho mamm a oa euredet pell amzer a oa, ha n’o devoa bugel ebet. Un deiz ma oant aet d’ar Folgoad da bediñ Doue da reiñ dezhe ur bugel, evel ma oa koulz an nevezamzer, pa oant o tistreiñ d’ar gêr, e welent a bep tu, en hentoù hag er parkoù, a bep seurt loened hag amprevaned ha gante-holl klodadoù re vihan, betek an naered hag an touseged. Ma teuas hon mamm da lâret neuze:
- Mar kar Doue reiñ din ur bugel, ha pa rankfen genel gantañ un naer, ne ran ket a forzh!
Ma voe graet evel ma lâras, hag e c’hanas ur plac’h vihan hag un naer, ar plac’h eo c’hwi, an naer eo me, hag evel-se ez oc’h ma c’hoar. En-dro d’ho koug cz oan rodellet, ha ma roud a zo eno c’hoazh, ha n’eus nemedon hag a c’hallfe hen kas kuit. N’hoc’h eus ket ezhomm da gaout aon, na mezh ivez ouzhin-me, rak ne c’hoantaan deoc’h nemet pep vad, evel ma welfet diwezhatoc’h. Hepdale e teufet da zimeziñ...
- O ! Nann avat, a lâras Levenez, me na youlan ket dimeziñ.
- Eo, dimeziñ a refet, ha koulskoude e ve welloc’h deoc’h ne zimezfec’h ket.
- Met penaos kas kuit ar c’harkan ruz a zo en-dro d’am goug?
- It d’ar gêr ha degaset din amañ un hanaf leun a laezh livrizh, hag ul lien gwenn, hag e welfet neuze.
Mont a ra Levenez d’an ti, ha distreiñ kerkent d’al liorzh, ha ganti un hanaf leun a laezh livrizh, hag ul lien gwenn. N’ he devoa ken aon eus an naer. Lakaat a eure an hanaf war an douar, hag an naer a lammas kerkent e-barzh. Goude chom el laezh ur pennadig, e teuas arre er-maez, hag e lâras da Levenez gourvez war ar c’hlazenn. Pa voe gourvezet ar plac’hig, e em rodellas en-dro d’he goug, e chomas evel-se ur pennadig, hag e em dirodellas neuze, hag e lâras dezhi:
- Frotet bremañ ho koug gant al lien gwenn, el-lec’h emañ ar c’harkan ruz.
Ar plac’hig a reas evel-se, ha kerkent setu aet kuit ar c’harkan.
- Na lâret ket d’ho mamm, na d’ho tad ivez, eme an naer, penaos hoc’h eus graet evit kas kuit ar c’harkan.
An naer a em guzhas arre indan ar geot, ha Levenez a deuas d’ar gêr, ha stad enni.
- Sellet, a lâras kerkent d’he mamm, sellet ma goug, ar c’harkan ruz a zo aet kuit!...
- Ha penaos eo c’hoarvezet kement-se, petra a’ teus graet?
- Netra, mamm, anezhañ e-unan eo aet kuit, dre youl Doue.
- Lâret din, ma merc’h, eme an tad, piv en deus graet kement-se, ha me a roio kalz a arc’hant dezhañ.
- N’ eo den ebet, ma zad, youl Doue, ha netra ken.
Dre ma teue Levenez en oad, ez oa koantoc’h bemdez, hag ar baotred yaouank ar muiañ pinvik eus ar vro a deue da ober al lez dezhi, met lâret a rae dezhe-holl ne dimezje ket. Dont a eure ivez un aotrou yaouank, a vro bell, emezañ, ha ne anaveze den anezhañ. Hemañ a blijas dezhi. Setu ma voent dimezet hag euredet. Pa voe fin d’ar gouelioù ha d’ar festoù, ar pried nevez a gasas e wreg gantañ d’e gastell, ur c’hastell ar c’haerañ. Eno n’he devoa netra da ober bemdez nemet bale e jardinoù ar c’hastell, ha gwiskañ bep seurt dilhad kaeroc’h-ouzh-kaeroc’h, hag em sellet er melezouroù. Holl kement a c’hoantae a vije kavet dezhi.
He fried ac’h ae alies eus ar gêr, da vale, e-pad daou, tri devezh, hag ouzhpenn, hag e leze ganti holl alc’hwezoù ar c’hastell, nemet unan hepken, hini ur gambr vihan. Bale a rae dre holl gambroù ar c’hastell, hag e wele a bep seurt traoù, holl kaeroc’h pe gaeroc’h. Pa dremene e-biou d’ar gambr difennet, e lâre bep tro : "Daoust petra a zo aze ivez?". Hag he devoa c’hoant bras d’he digeriñ, rak an alc’hwez a oa ganti ivez, evel ar re all, met ne grede ket. Dougerez e oa. He fried, o welet anezhi un tammig trist, un deiz, dre ma oa he spered troet bepred gant ar gambr difennet, a c’houlennas diganti:
- Petra a c’hoantaet, ma c’halonig? Lâret din, ha n’eus forzh petra a c’houlennfet, ho pezo.
- Ne c’hoantaan netra evit bremañ, emezi, nemet ur c’hrank-mor.
Mont a ra kerkent d’an aod, da glask dezhi ur c’hrank-mor. Met kerkent ha ma voe troet e seulioù, Levenez, na bade ken gant ar c’hoant da c’hout petra a oa er gambr difennet, a digoras an nor... Met kerkent e kouezhas d’an douar, gant ar spont hag an euzh, o welet nav gwreg yaouank, hag holl dougerezed, en istribilh eus un treust, hag ur c’hrog houarn indan groñch pep hini anezhe!... Pa difallaas, e tastumas an alc’hwez a oa kouezhet er gwad, hag e serras an nor, hag ec’h eas buan da skrivañ ul lizher da lâret d’he zad ha d’he mamm dont d’he c’herc’hat hep koll amzer, dre ma oa o vont da goll he buhez, mar ne deujent prim-ha-prim. Pa voe skrivet he lizher, e stagas anezhañ en kerc’henn ur c’hi bihan a oa deut ganti eus ar gêr, hag e lâras dezhañ:
- Kas al lizher-se d’am zad ha d’am mamm ha na goll ket a amzer, ma c’hiig kaezh, rak emañ ar marv war ma seulioù!
Mont a ra ar c’hi, buanañ ma c’hall, lennet eo al lizher gant an tad hag ar vamm, ha setu-int kerkent da ouelañ, ha da estlammiñ. An naer a degouezhas neuze en ti, hag a lâras dezhe:
- Hastet pignat war varc’h, ho-taou, ha na gollet ket a amzer, pe e vo marv ho merc’h pa errufet!
Hag ec’h eas er-maez kerkent neuze. Pa errujont en kastell o mab-kaer, ez oa hemañ o stlejañ o merc’h dre ar porzh, diwar-bouez he blev. Un naer fuloret a erruas ivez er porzh kerkent hag i, hag ec’h eas war-eeun d’an den fall, hag e flemmas anezhañ en e droad. Ma kouezhas kerkent d’an douar. An naer a lammas warnañ hag a dennas dezhañ e daoulagad er-maez e benn, hag e varvas kerkent, gant un eonenn en e c’henoù.
Levenez a c’hanas neuze war al lec’h ur bugel bihan, hag he zad hag he mamm, pa weljont se, a lâre e oa mat lazhañ ar bugel, gant aon e vije heñvel eus e dad. Ar pezh a voe graet. Neuze e c’hoantajont ober badeziñ an naer : met ar veleien na youlent ket he badeziñ, ha ne voe ket graet.
Ma en divije gallet mestr ar c’hastell lazhañ Levenez, evel e wragez all, e vije bet e dekvet, hag en devije lazhet ugent o lazhañ dek, hag e vije aet neuze da sorser. Ez oa o vont da vezañ, met Doue na youlas ket !

Kontet gant Anna al Levrienn, matezh, a barrouz Prad, 1871
 Kontadennoù ar Bobl - Levrenn 1, embannet gant Al Liamm pajenn 275. 1984

«Nevez-amzer ar varzhed» - REOLIADUR AR C'HOÑKOUR BARZHONIEZH

digor betek an 20 a viz C’hwevrer 2021

Digor eo ar c'honkour barzhoniezh aozet gant Mediaoueg Plistin d'an holl e Frañs a-bezh, ha tri rummad divyezhek a zo ennañ : "yaouank", "tud deuet" ha 'tud a vicher", e galleg pe e brezhoneg. Kasit ho parzhonegoù, bizskrivet pe dornskrivet, ur bajennad A4 a hirder dezhe d'ar muiañ, o plediñ dre ret gant an dodenn lakaet er bloaz-mañ gant «Nevez-amzer ar varzhed»: Ar c‘hoant
Gant ar barzhonegoù e vo lakaet daveoù ha oad ar gonkourerien, ha kaset e vefont dre bostel da mediatheque@plestinlesgreves.com pe, a-hend-all, dre lizher post da«Nevez-amzer ar varzhed» - Mediaoueg-plasenn Auvelais - 22310 PLISTIN peotramant c'hoazh laosket war-blas.
Darempred 02 96 35 60 42 pe mediatheque@plestinlesgreves.com
Kemer perzh er c'honkour a zo evit mann hag a dalvez bezañ a-du gant embannadur nanngopret an oberennoù gant ar Vediaoueg, ispisial en dastumad barzhonegoù a vo embannet goude ar c'honkourha kavet da amprestiñ e mediaoueg Plistin. « Reiñ ar prizioù » a vo graet d'ar gwener 19 a viz Meurzh da 6e d'abardaez e Sal An Dour Meur e Plistin. Ar re ac'h ay ar prizioù 1añ gante a vo profet dezhe ur goumanant ur bloaz da vediaoueg Plistin, pe plasoù evit arvestoù e Sal An Dour Meur, pe plasoù e sinema An Douron. An holl genstriverien a vo aze en deiz-se a resevo levrioù.

«Pebezh nec’h don, pebezh c’hoant da gaout un dra all, Estreget ur vro, ur pennad amzer, ur vuhez, Pebezh c’hoant, marteze temzoù-ene all...» A estlamme Fernando Pessoa indan maskl Álvaro de Campos. E portugaleg ivez e vezer liammet ouzh ar stered gant ar c’hoant. Rak an «dezir»-se zo kouezhet war-eeun eus ar stered hag ar c’heuzioù latin: eus sidus, sideris e teu desiderare. Evel un oabl o lintrañ gant an ezvezañsoù. Evel un mell dedenn bras n’haller ket bevañ hepañ. Ur c’hoant kozh-douar, biskoazh diskoulmet, biskoazh torret, biskoazh sevenet. (...) setu erru Nevez-amzer ar C’hoant. (...) Eus ar peurrivin, a gas betek netra an Nirvana, betek c’hoant diziwezh Eros. Eus ar gwall c’hoant da gaout dudi kaer (...) betek ar c’hoant bevañ bresk ha sioul-sibouron (...) Eus Philippe Desportes, a felle dezhañ bezañ renet gant ar c’hoant dispont nemetken, betek spleen santimantel Alain Souchon, en deus lakaet diskanoù hag eñvorennoù en hon fennoù: Mon premier c’est Désir...Eus Kantik ar c’hantikoù betek c’hoantoù diskiantet an trede milved-mañ en arvar, pep tra a chom war gorre ar gerioù. Ha krediñ asambles, en e greizon donañ.»
Sophie Nauleau, Renerez arzel «Nevez-amzer ar varzhed»

Marie Sidonie Kermenguy
Kastell-Paol 1876 - Gwened 1969

Pêrig ha Aziliz 

... Brav e oa bet an amzer e-pad an deiz, met d’an abardaez e stagas ar glav da gouezhañ, an avel da c’hwezhañ ha ne ehanas ket a-raok an noz. Daoust ma veze aketus d’he labour, Oliv a selle bep an amzer ouzh an hent bras lec’h tremene kalz a dud war o zroad, war o marc’hoù-houarn, e gweturioù, er c’hirri-dre-dan ; ur pennad oa bet, end-eeun war-dreujoù an ti o sellet ouzh an dud o tont d’ar gêr diouzh an noz : “ Pegeit e chomi aze da vantriñ ? ” eme he mamm, o tont eus a zu-mañ, bet oc’h ober ur varvailhadenn.
“ Dare eo koan, va mamm ”, emezi, “ hag edon o kemer an aer vat. ”
“ An aer vat, an aer vat? ” eme ar vamm, rust outi, “ Kas an hunvreoù didalvoud eus da benn, a lavaran dit, ha kerzh da dorchañ frioù ar re vihan en ti ! Ne vezi ket gwelloc’h evit pakañ glav evel ma rez! ”
“ Disglavet on, va mamm, gant an apoueilh a zo dioc’h an nor, ” eme Oliv en un huanadenn. Met he mamm he chachas en ti en ul lavaret :
“ Ne garan ket e vez rendaelet ouzhin! Deus raktal pe e kousto ker dit! Morse n’em eus pleget d’am bugale ha ne rin biken, goude ma vijen hanter kant vloaz! ”
Ar verc’h a rankas sentiñ, doujus oa ouzh he zud ha boazet da gerzhet eeun, met he spered a rede hag he c’halon a lamme ; ne ouie ket perak he devoa c’hoant gouelañ, ha bremañ ne grede ket zoken treiñ he fenn ouzh ar prenestr, gant aon da vezañ gourdrouzet. He mamm, evit doare, a oa divinerez ; lennet he devoa e kalon he merc’h ; gouzout a rae edo Oliv o klask gwelet Maoris ar Stang o tont eus ar redadeg, rak klevet he devoa oa aet war e varc’h-houarn asambles gant e gamalad Job ha ne felle ket dezhi e vije c’hoarzhet d’he merc’h diwar-benn ur paotr yaouank.
Oliv en he gwele, n’oa ket gouest da gousket; skuilhañ rae daeroù, rak kalet oa bet he mamm outi, ha diaes e kave abalamour ma n’he devoa ket klevet anv eus a Vaoris ; outi hec’h-unan e lavare : “ Petra soñjfe Aziliz ma welfe va fenn teñval ? Va aliañ he deus graet, pell a zo, da gas ar menoz-se eus va spered, ha ne c’hellan ket disoñjal! O Gwerc’hez Vari, va sikourit ! ” Ar ger diwezhañ he devoa laosket evit disammañ he c’halon, hag ivez abalamour ma oa spontet o klevet trouz er maez ; kaout a rae dezhi e oa unan bennak o klask dont en ti. Ar wech kentañ ma klevas, ne fiñvas ket, met pa gavas dezhi e tostae an dud, e c’halvas he zad...

Tennet eus Feiz ha Breiz niv Gwengolo 1932.

Ma fell deoc'h paeañ dre dreuzvankadenn, deuit e darempred ganeomp.