Blog - Category: No name

Embannet eo bet ar pennad-mañ e Hor Yezh niv 278 - Mezheven 2014.

L13. Un notennig bennak ouzhpenn diwar-benn ar Jentilez, anv un enezeg e Treger (gw. L7, niv. 276 hag L10 & L11, niv. 277)

Evit klokaat an danvez degaset e roan da c’houzout unan eus ar martezeadennoù degaset gant Gwennole ar Menn (1938-2009), dre gomz, e-tro ar bloavezhioù 2000. Kinnig a rae gwelet, er stumm Enezïoù (peder silabenn) — anv arall an enezeg —, an dibenn -ïoù, a gaver e mamm-ïoù, tad-ïoù, hag en un toullad brav a anvioù tud evel Gourioù, Kadioù, h.a. An elfenn -ïoù-se a dalvezfe un dra bennak evel “liammañ, unaniñ”, amañ gant ar ster « enezennoù hag a vefe liammet » d’an izelvor. Kement-se a zo gwir evit inizi bras ar c’hornaoueg dreist-holl (Bonno, Enez ar Breur hag Enez-Plat) ha kerreg hag a ya da heul evel Kostann. Ar re-mañ holl a ya d’ober ur pezh mell plateiz divoret d’an izelvor. N’eo ket ken gwir evit enezennoù ar reter (Melbann ha Riouzig). Met marteze e oa kont a-hend-all gwechall pa oa izeloc’h live ar mor, kement-mañ evit Melbann dreist-holl, hag a c’halle bezañ stag dre-se ouzh ar reoù all da zazre ar reverzhioù bras.
Enez ar Breur a vez roet a-wechoù evit “Île aux Moines”, an enez pennañ, roet evel « Jântilez » nemetken gant enklask Alan ar Berr en Annales hydrographiques (1973) [gwelet ar roll anvioù savet gant Gireg Konan en HYZH277/48 evit an enez-se]. Notennomp evelkent ez eus ur garreg anvet « ar Breur » en norzh da Vonno. N’eo ket meneget homañ en Annales hydrographiques met kavet e vez war gartenn ar Service Hydrographique et Océanographique de la Marine niv.7125P « Abords de Perros-Guirec Les Sept Îles de l’Île Grande à l’Île Balanec » (1995).

Divi gKervella

Koumanantit! Abonnez-vous! Subscribe!

Ar pesk ruz

Delfin DOËDENS

Delfin Doëdens, bet ganet e 1985, a zo bet savet war ar maez, e Pederneg, en un tiegezh galleger. Skoliataet eo bet e Diwan. Hiziv eo labourerez-douar-beajourez ha bevañ a ra e kumuniezhioù hengounel Kechwa hag Aymara e Andez Bro-Perou. Dedennet eo gant an douar hag ar gloan, gant al loened, gant ar sevenadurioù hengounel... Plijout a ra dezhi deskiñ yezhoù, lenn ha skrivañ, kerzhet er c’hoadeier hag er menezioù, neuial er mor yen ha kousket e kambr ar stered. Kinniget he doa deomp an danevell-mañ e-kerzh Gouel Levrioù Breizh e Karaez warlene. 22 vloaz e oa p’he doa skrivet Ar pesk ruz, en un tren etre Breizh ha Galiza.

En ur vro sevenaet ha pinvidik e oa ur familh heñvel ouzh kantadoù a familhoù all. Un tad hag ur vamm o doa bet daou vab. An tad a rae ul labour borodus en un ti-bank. Gwiskañ a rae rochedoù gwenn ha kravatennoù gris, hag e hunvre brasañ a oa prenañ ur c’harr-tan nevez, kreñvoc’h e geflusker : ur c’harr-saout du lufrus, arouez ar gwaz gwirion.
Dispartiet e oa ar gerent. Hervez an tad, e wreg a oa aet he skiant diganti pemp bloaz ’oa, pa oa krog da lavaret traoù iskis. Aet e oa an traoù war washaat pa oa krog d’ober traoù iskis.
Da gentañ he doa lavaret e oa aet skuizh gant he labour klañvdiourez ha gant aergelc’h an ospital. Goude-se he doa divizet labourat hanter-amzer ha heuliañ kentelioù yoga. Din18 dan levezon fall he c’helenner yoga he doa paouezet da zebriñ kig hag he doa lavaret d’he gwaz e vefe ret dezhañ prenañ ha keginañ al loened marv eñ e-unan ma felle dezhañ kenderc’hel da zebriñ kig ! Aze e oa krog an tabut da vat, an tad en doa lâret ne asante ket e vije pouezet war spered kizidik ar merc’hed evit desachañ anezhi en ur sektenn. Gwashoc’h-gwashañ e voe an darempredoù etre an daou bried goude afer ar boued-kig. Embann a reas ar wreg he c’hoant da vont da vevañ war ar maez, kaout ul liorzh, desevel ezen, skrivañ barzhonegoù ha deskiñ yec’hediñ gant doareoù naturel. Kenderc’hel a rafe gant he micher klañvdiourez, rak karout a rae ober war-dro an dud. Ur mennozh mat a seblante dezhi alato pareañ an dud er gêr pa oa tu d’hen ober, pell eus aergelc’h fall an ospital hag hep an dispriz a sante a-berzh lod eus ar vezeien vras.
An tad a voe spontet gant kement-se. Ne oa ket gwall entanet gant e labour na gant e vuhez, met ne ouie ket petra oa bezañ entanet. Fier e oa bet gant e wreg, rak ur goantenn e oa ha fardañ a rae predoù lipous. Met bremañ ma nac’he keginañ boued gwirion, petra a zalc’he  anezhañ stag outi ? Dreistvevañ a rafe a-drugarez d’ar boued rakprientet. Lorc’h e oa ennañ bremañ gant e vab henañ, 13 vloaz anezhañ. Gant ar paotr-se
e oa tu kaozeal : lenn a rae an hevelep kelaouennoù oto-moto eget e dad hag ur mailh e oa war ar vell-droad. D’an dibennsizhun e c’hoarient d’ar play asambles, ha plijadur en doa o kas anezhañ da (...)

Ar pennad a-bezh a zo da lenn en Al Liamm n°403

Koumanantit!

http://www.alliamm.com/

Un danevell skrivet gant Jerom Olivry hag embannet en Al Liamm 397 a c'heller selaou war Radio Kerne:

http://radiokerne.over-blog.com/article-selaou-sellou-huchadenn-leo-gant-jerome-olivry-122748533.html

Lennet gant Mich Beyer.

Ur pennad gant Johan HELLINX diwar-benn ur varzhoneg en Afrikaans (ur yezh deveret eus an nederlandeg) bet lennet a vouezh uhel gant Nelson Mandela e 1994.

"Petra ’ra an nen pa rank lakaat an amzer da dremen pa vez kaset d’an toull-bac’h e-pad bloavezhioù ha bloavezhioù ? Penaos mont dezhi evit chom hep kavout hir e amzer ? Setu amañ ur goulenn pouezus graet sur ha serten gant Nelson Mandela, pa voe toullbac’het e Robbeneiland e 1964. Soñjal a ra din ez eo anavezet mat istor Mandela gant lennerien Al Liamm : enebour an apartheid anezhañ, e oa bet harzhet ha toullbac’het betek fin e vuhez tost da vat. Alvokad a-vicher, Mandela a zifenne gwirioù ar re zu hag emezelet en doa en ANC e 1944, a-gevret gant e geneil Oliver Tambo. Stourm taer a rae an ANC ouzh politikerezh an apartheid. Chom a ra prizoniad e toull-bac’h Robbeneiland betek 1982. Met kement-se ne dalvez ket eo dibrizoniet diouzhtu : kemm a ra toull-bac’h meur a wech c’hoazh. E 1990 hepken e voe dieubet. Forzh penaos, tremen a ra ouzhpenn 25 bloaz e toulloù-bac’h Suafrika. Kemm a ra dazont e vro, avat, a-dal ar mare ma voe dieubet. Diskaret e oa bet an apartheid hag e miz C’hwevrer 1994 e oa bet aozet an dilennadegoù demokratel kentañ. D’an oad 75 bloaz e teuas Mandela da vezañ prezidant Suafrika.

E 1964 e oa neuze ret-mat da Vandela kavout peadra da lakaat an amzer da dremen buanoc’h ha dreist-holl en ur mod speredekoc’h. Petra ober en toull-bac’h ? Klask dreistbevañ da gentañ, a soñj din... Kalet e oa ar vuhez pemdeziek evit ar brizonidi bolitikel, dreist-holl evit ar re zu o c’hroc’hen. Ne vefe morse torret nerzh ha youl Mandela en toull-bac’h. Nac’h a rae da skouer lavarout « baas » (mestr) d’e ziwallerien. Met ne nac’he ket mont e darempred ganto en o yezh, an (...)"

Ar pennad a-bezh a zo da lenn en Al Liamm 402.

Koumanantit!

http://www.alliamm.com/

Emabnnet eo bet ar pennad-mañ en Al Lanv n°131 - C'hwevrer 2014. Koumanantit!

Ha gellout a ra emsav ar Bonedoù Ruz bezañ, ouzhpenn un nerzh enebiñ, un nerzh sevel ?

Evel m’o deus lavaret ha skrivet an arvesterien aketus abaoe an deroù ez eo bet an ekotaos ar goell en deus lakaet an toaz da c’hwezañ... Abaoe ar penn-kentañ, avat, edomp a-enep an taos direizh-se noazus ouzh armerzh Breizh. E miz C’hwevrer  1999 edon dija e manifestadeg ar Gravelle aozet gant oberourien armerzh Breizh evit sevel hor mouezhioù ouzh ar pezh a anved, da neuze, « taos Borloo ». N’edomp ket o vont da zegemer dindan an tu kleiz ar pezh a oa bet staliet gant an tu dehou ha nac’het ganeomp ! Ma’z eo direizh ul lezenn, pe da vihanañ, mar soñj deomp ez eo noazus ouzh Breizh, ne vern liv politikel ar gouarnamant. Mad Breizh a dremen da gentañ. Setu perak e oamp aet kengred diouzhtu gant FDSEA Penn-ar- Bed ha gant sindikadoù all pell-mat a-raok an darvoudoù grevus c’hoarvezet e Pont-ar-Veuzenn evit klask dispenn ar porched ekotaos etre Kemper ha Brest.
Kerkent ha ma oa bet distrujet porched Gwiklan en hañv tremenet hor boa embannet ez foran edomp a-du gant an oberourien armerzhel war an teuliad-se. War-un-dro ez eus bet dispaket steuñvoù sokial a bouez er c’heleier (Gad, Doux, Marine Harvest...). Amañ, er vro, e Karaez hon eus kroget e-barzh start hag e oa deuet 6OO a dud en emvod kentañ evit klask aozañ ar stourm a-enep. Buan hon eus santet e c’helled strollañ ar stourmoù hag an aozadurioù hag en doare-se eo bet ganet ar stroll « Bevañ, divizout ha labourat e Breizh », dezhañ da c’her-stur emsevel evit an implij, evit Breizh hag evit an hentoù digoust e Breizh. Kejañ ouzh Thierry Merret a zo bet a bouez bras, a-dra-sur, hogen bez’ e oa en-dro d’an daol blenierien micherourien evel Nadine Hourmant a embregerezh Doux, Olivier ar Braz a embregerezh Gad, ha dileuridi a embregerezh Marine Harvest, kenwerzhourien, treuzdougerien, moraerien... berr-ha-berr dileuridi a gevredigezh Breizh ral o c’havout en ur ser, hogen mennet.

N’eo ket neptu dibab ar gerioù, ennañ emañ ar respont d’ho koulenn. Diwar arc’hadurioù rummadoù tud eur deuet d’un arc’hadur politikeloc’h o kadarnaat e fell ivez d’ar stroll divizout er vro ha kaout ar binvioù ensavadurel ret evit klask reiñ lañs da armerzh Breizh. Setu perak ez eo ar ger-stur abaoe an deroù : implij, Breizh ha hentoù digoust. Evel-just eo deuet ar breudoù er c’helaouennoù war dachenn ar rannvroeladur, ar statud ispisial evit Breizh, ar gwir da vezañ disheñvel, adstaliañ an divizoù... o vezañ ma oa kement-se holl dija en hol luganioù hag hon titloù. Gant an Emglev evit Dazont Breizh kinniget gant Jean-Marc Ayrault ez eus bet dalc’het un tammig kont eus hor mennadoù, anat eo, pell emañ Yann diouzh e gazeg avat, ha ret e vo derc’hel da glezeiata er sizhunioù hag er mizioù da zont evit lakaat hor mennozhioù da drec’hiñ en Emglev-se hag, hep ket a var, en doare kentañ eus al lezenn war an digreizennañ. Goulennet ez eus bet ganeomp digant François Hollande dont da Vreizh da vreutaat ha da embann un adlañs nevez evit ar Rannvroeladur, ha bremañ eo bet embannet er gelaouenn Le Monde e c’hellfe dont da Vreizh hep dale. Ne vo ket evit tremen hebiou d’ar gaoz war an danvez ensavadurel re zister en Emglev evit Dazont Breizh, war ar galloudoù nevez goulennet gant Breizhiz, war an arc’hant... Er c’heñver-se e c’hellomp lavarout eta omp tremenet eus ul lankad enebiñ ha traken (ekotaos...) d’ul lankad nevez a sevel ur Vreizh kresket hegalloudoù. Koulskoude e chom kadarn ar c’hreñvlec’h jakobin ha pa emdrofe war an tu mat, ha buanoc’h eget ma kreder, ar speredoù er vro-mañ. Er stourm eo e teu emskiant d’an dud...

Penaos didoueziañ etre ar Bonedoù Ruz ofisiel hag ar re en em servij eus an anv war internet, da skouer ?

Diaes eo mirout ouzh an dud a ober ar pezh a garont war ar genrouedad ha setu perak ez eus bet staliet ganeomp ur skipailh e karg eus ar c’hehentiñ ofisiel war ar rouedadoù en anv ar stroll « Bevañ, divizout ha labourat e Breizh ». Skrivet ez eus bet ganeomp ivez ur garta a zisklêr « ez embannomp talvoudoù araokaat, kenskoazell, kenfiziañs ha denelouriezh. Emaomp a-enep d’ar gasoni ha da nac’hadur an nesañ ». E deroù an emsevel am eus embannet a vouezh uhel ha war ar groaz en holl vedia ar pezh a soñjan eus an FN : « ur poezon e vefe evit Breizh pa’z eo ar Bonedoù Ruz an enep-poezon ». Kloz e seblant bezañ ar gaoz-se. Bepred e vez klasket hor c’hlozañ en ur rummad pe hol louzañ, pa zirenkomp ar galloud staliet pe c’hoazh ar re ne soñjont ket ez eus reizh gant ar bobl ouzh en em aozañ. N’eo ket touellet Breizhiz na Breizhadezed, avat.

Petra ’zo war ar stern gant ar Bonedoù Ruz, bremañ ?

Sevel ar muiañ ar gwellañ a boellgorioù lec’hel dre Vreizh istorel a-bezh. Adkaserioù holldalvoudus e vint pa zeuio ar mare da gregiñ e-barzh. Ret eo en em astenn war Vreizh a-bezh hag evit kement-se ez eus ezhomm eus un tamm aozadur hag un tamm amzer. Emaomp o vont da zerc’hel d’en em gannañ evit al labour, evit Breizh hag evit an hentoù digoust e Breizh. Pedet on bet e Pariz e ministrerezh an difenn gant ar ministr, Jean-Yves le Drian, bet kadoriad kuzul-rannvro Breizh, evit kaozeal eus stad an traoù en hor bro hag eus ar gwellañ doare da zigabestrañ an energiezhioù evit adreiñ lañs da armerzh Breizh. Komzet hon eus kalz a rannvroeladur evel eus unan eus ar binvioù a c’hell adreiñ startijenn (sic) d’hor bro. Breutaet am eus evit ma vo skrivet ur bajennad nevez eus an digreizennadur a-stroll gant nerzhioù bev Breizh. N’eo ket tapet ar maout en a-raok ha ret eo d’an holl chom engouestlet er stourm...

© Al Lanv 2014